Akankheyya Sutta kwa kiswahili

Sura ya sita: “Ākaṅkheyyasutta” (Sutra ya ‘Angetamani’)

1. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.

• Hivi ndivyo nilivyosikia – wakati mmoja Bhagavā alikuwa akiishi Sāvatthi katika Hifadhi ya Jetavana ya Anāthapiṇḍika.

2. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.

• Hapo Bhagavā aliwaita watawa na kusema – "Bhikkhavo."

3. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.

• "Bhadante," watawa walimjibu Bhagavā.

4. Bhagavā etadavoca –

• Bhagavā alisema hivi –

5. ‘‘Sampannasīlā, bhikkhave, viharatha sampannapātimokkhā; pātimokkhasaṃvarasaṃvutā viharatha ācāragocarasampannā aṇumattesu vajjesu bhayadassāvino; samādāya sikkhatha sikkhāpadesu.

• "Bhikkhavo, ishi kwa maadili kamili, mkiwa na nidhamu ya Pātimokkha; ishini mkiwa na udhibiti wa Pātimokkha, mkiwa na mwenendo na tabia nzuri, mkiwa na hofu kwa makosa hata madogo; chukueni na mjifunze mafunzo."

6. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘sabrahmacārīnaṃ piyo ca assaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cā’ti, sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ.

• Bhikkhavo, ikiwa mtawa anatamani kuwa mpendwa, mwenye kupendeza, mwenye heshima, na anayestahili kuendelezwa na wenzake wa maisha ya kiroho, basi awe mkamilifu katika maadili, ajishughulishe na utulivu wa ndani wa akili, asiache kutafakari, awe na vipengele vya kuona kwa hekima, na aendeleze makazi ya utulivu.

7. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘lābhī assaṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārāna’nti, sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ.

• Bhikkhavo, ikiwa mtawa anatamani kupata mavazi, chakula, makazi, na dawa za kutibu wagonjwa, basi awe mkamilifu katika maadili, ajishughulishe na utulivu wa ndani wa akili, asiache kutafakari, awe na vipengele vya kuona kwa hekima, na aendeleze makazi ya utulivu.

8. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘yesāhaṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ paribhuñjāmi tesaṃ te kārā mahapphalā assu mahānisaṃsā’ti, sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ.

• Bhikkhavo, ikiwa mtawa anatamani kwamba wale wanaompa mavazi, chakula, makazi, na dawa za kutibu wagonjwa wapate matunda makubwa na manufaa makubwa, basi awe mkamilifu katika maadili, ajishughulishe na utulivu wa ndani wa akili, asiache kutafakari, awe na vipengele vya kuona kwa hekima, na aendeleze makazi ya utulivu.

9. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘ye maṃ ñātī sālohitā petā kālaṅkatā pasannacittā anussaranti tesaṃ taṃ mahapphalaṃ assa mahānisaṃsa’nti, sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ.

• Bhikkhavo, ikiwa mtawa anatamani kwamba jamaa zake waliokufa, waliokufa kwa wakati, waliomkumbuka kwa moyo wa imani, wapate matunda makubwa na manufaa makubwa, basi awe mkamilifu katika maadili, ajishughulishe na utulivu wa ndani wa akili, asiache kutafakari, awe na vipengele vya kuona kwa hekima, na aendeleze makazi ya utulivu.

10. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘aratiratisaho assaṃ, na ca maṃ arati saheyya, uppannaṃ aratiṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya’nti, sīlesvevassa paripūrakārī…pe… brūhetā suññāgārānaṃ.

• Ikiwa mtawa anatamani: 'Ningependa kuwa mvumilivu dhidi ya kutopendezwa na tamaa, nisishindwe na kutoridhika, na niweze kuishi nikiwa nimeishinda kabisa,' basi awe mkamilifu katika maadili... na ajitahidi kutafuta makazi ya utulivu.

11. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘bhayabheravasaho assaṃ, na ca maṃ bhayabheravaṃ saheyya, uppannaṃ bhayabheravaṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya’nti...

• Ikiwa mtawa anatamani: 'Ningependa kustahimili hofu na woga, na hofu hiyo isinishinde, bali niishinde na kuishi nikiwa huru nayo,' basi awe mkamilifu katika maadili... na ajitahidi kutafuta makazi ya utulivu.

12. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī assaṃ akicchalābhī akasiralābhī’ti...

• Ikiwa mtawa anatamani: 'Ningependa kwa hiari yangu nipate hatua nne za kutafakari kwa furaha ya kiroho iliyo ya moja kwa moja, kwa urahisi na bila ugumu,' basi awe mkamilifu katika maadili... na ajitahidi kutafuta makazi ya utulivu.

13. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā, te kāyena phusitvā vihareyya’nti...

• Ikiwa mtawa anatamani: 'Ningependa kuishi baada ya kugusa kwa mwili uhuru mtulivu unaozidi maumbo ya kimwili (rūpa),' basi awe mkamilifu katika maadili... na ajitahidi kutafuta makazi ya utulivu.

14. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno assaṃ avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’ti...

• Ikiwa mtawa anatamani: 'Kwa kuondoa vifungo vitatu ningependa kuwa Mtu wa Mkondo (Sotāpanna), asiyeanguka tena kwenye hali mbaya, mwenye uhakika wa kuendelea hadi mwangaza kamili,' basi awe mkamilifu katika maadili... na ajitahidi kutafuta makazi ya utulivu.

15. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī assaṃ sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ kareyya’nti...

• Ikiwa mtawa anatamani: 'Kwa kupunguza tamaa, chuki, na upumbavu, baada ya kuondoa vifungo vitatu, ningependa kuwa Mrudi Mara Moja

(Sakadāgāmī), anayekuja tena mara moja katika dunia hii na kukomesha mateso,' basi awe mkamilifu katika maadili... na ajitahidi kutafuta makazi ya utulivu.

16. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko assaṃ tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā’ti...

• Ikiwa mtawa anatamani: 'Kwa kuondoa vifungo vitano vya chini ningependa kuwa anayezaliwa kwa njia ya ajabu (opapātiko), afikie Parinibbāna huko na asirudi tena katika dunia hii,' basi awe mkamilifu katika maadili... na ajitahidi kutafuta makazi ya utulivu.

17. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu –

• Ikiwa, enyi watawa, mtawa atatamani –

18. ‘anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhaveyyaṃ –

• ‘Ningependa kupata uwezo wa miujiza wa namna nyingi –

19. ekopi hutvā bahudhā assaṃ,

• kuwa mmoja na kujigawa kuwa wengi,

20. bahudhāpi hutvā eko assaṃ;

• au kuwa wengi na kurejea kuwa mmoja;

21. āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ;

• kujitokeza na kutoweka kwa hiari;

22. tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gaccheyyaṃ,

• kupitia kuta, uzio na milima bila kuguswa,

23. seyyathāpi ākāse;

• kama angani;

24. pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ kareyyaṃ, seyyathāpi udake;

• kuzama ardhini na kujitokeza tena kama mtu aliye ndani ya maji;

25. udakepi abhijjamāne gaccheyyaṃ, seyyathāpi pathaviyaṃ;

• kutembea juu ya maji bila kuzama, kama juu ya ardhi;

25. ākāsepi pallaṅkena kameyyaṃ, seyyathāpi pakkhī sakuṇo;

• kuruka angani akiwa ameketi kama ndege mwenye mbawa;

26. imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmaseyyaṃ parimajjeyyaṃ;

• na kuweza kugusa kwa mkono wake mwezi na jua, wenye nguvu kuu na utukufu mkubwa;

27. yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteyya’ti,

• na kufikia hadi ulimwengu wa Brahma kwa nguvu ya mwili wake mwenyewe;’

28. sīlesvevassa paripūrakārī…pe… brūhetā suññāgārānaṃ.

• hapo ni lazima awe mtimilifu katika maadili… na azidishe kutafuta upweke (suññāgāra).

29. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu –

• Ikiwa, enyi watawa, mtawa atatamani –

30. ‘dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇeyyaṃ –

• ‘Kupitia sikio la kimungu, lililo safi na lililopita la kibinadamu, ningependa kusikia sauti zote –

31. dibbe ca mānuse ca ye dūre santike cā’ti,

• za miungu na za wanadamu, zilizo karibu na zilizo mbali,’

32. sīlesvevassa paripūrakārī…pe… brūhetā suññāgārānaṃ.

• basi awe mtimilifu katika maadili… na azidishe kukaa katika sehemu za upweke.

33. Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu –

• Ikiwa, enyi watawa, mtawa atatamani –

34. ‘parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajāneyyaṃ –

• ‘Kwa akili yangu nijue nia ya viumbe wengine, watu wengine –

35. sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ,

• ningetambua kuwa moyo uliojaa tamaa una tamaa,

36. vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ;

• na moyo usio na tamaa hauna tamaa;

37. sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ,

• moyo wenye chuki una chuki,

38. vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ;

• moyo usio na chuki hauna chuki;

39. samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti pajāneyyaṃ,

• moyo wenye upumbavu una upumbavu,

40. vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajāneyyaṃ;

• moyo usio na upumbavu hauna upumbavu;

41. saṃkhittaṃ vā cittaṃ saṃkhittaṃ cittanti pajāneyyaṃ,

• moyo ulioshikwa unaonekana kama ulivyoshikwa,

42. vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti pajāneyyaṃ;

• moyo uliotawanyika unaonekana kama ulivyotawanyika;

43. mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ cittanti pajāneyyaṃ,

• moyo mkubwa unatambulika kuwa mkubwa,

44. amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ cittanti pajāneyyaṃ;

• moyo mdogo unatambulika kuwa mdogo;

45. sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ cittanti pajāneyyaṃ,

• moyo ulio na kiwango cha juu unatambulika hivyo,

46. anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ cittanti pajāneyyaṃ;

• moyo usio na kiwango cha juu unatambulika hivyo;

47. samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ cittanti pajāneyyaṃ,

• moyo uliokusanywa unatambulika kama umekusanywa,

48. asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti pajāneyyaṃ;

• moyo usiokusanywa unatambulika hivyo;

49. vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajāneyyaṃ,

• moyo ulio huru unatambulika kama huru,

50. avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajāneyya’nti,

• moyo usio huru unatambulika hivyo.’

51. sīlesvevassa paripūrakārī…pe… brūhetā suññāgārānaṃ.

• Hapo awe mwenye kutimiza maadili… na aongeze juhudi katika sehemu za upweke.

52. ‘‘Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu –

• “Ikiwa, enyi watawa, mtawa atatamani –”

53. ‘anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ,

• “Nikumbuke maisha yangu ya awali kwa namna nyingi –”

54. seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jāti satasahassampi,

• kama vile: kuzaliwa mara moja, au mara mbili, tatu, nne, tano, mara kumi, ishirini, thelathini, arobaini, hamsini, mamia ya kuzaliwa, maelfu ya kuzaliwa, hata mamia ya maelfu ya maisha ya nyuma;

55. anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe –

• katika mizunguko mingi ya kurudiwa kwa ulimwengu na kuangamia kwake, na tena kuumbwa kwake upya –

56. amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto,

• ‘Pale niliishi, nilikuwa na jina hili, ukoo huu, sura hii, nilikula hivi, nilihisi furaha na maumivu kwa njia hii, maisha yangu yaliisha kwa namna hii;’

57. so tato cuto amutra udapādiṃ;

• kisha nikafa pale na kuzaliwa upya mahali pengine;

58. tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto,

• huko pia nilikuwa na jina hili, ukoo huu, mwonekano huu, nilikula hivi, nilihisi furaha na maumivu hivi, maisha yangu yaliisha hivi;

59. so tato cuto idhūpapannoti.

• na kutoka hapo nikafa na kuzaliwa hapa.’

60. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyya’nti,

• Hivyo angekumbuka maisha yake ya zamani kwa maelezo kamili na kwa namna mbalimbali.”

61. sīlesvevassa paripūrakārī…pe… brūhetā suññāgārānaṃ.

• Basi, awe mtimilifu katika maadili… na azidishe kukaa katika sehemu za utulivu.

62. ‘‘Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu –

• “Ikiwa, enyi watawa, mtawa atatamani –”

63. ‘dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyaṃ –

• “Kwa jicho la kimungu, safi na lililopita la kibinadamu, aweze kuwaona viumbe wanaokufa na kuzaliwa upya — wa chini na wa juu, wazuri na wabaya, waliokwenda kuzaliwa kwa mujibu wa matendo yao, na kuwatambua.”

64. ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā,

• “Hawa viumbe, kwa hakika, wamejihusisha na mwenendo mwovu wa mwili, maneno na mawazo, huwasingizia wenye hekima, wana mitazamo mibaya na hufuata matendo yasiyo sahihi,”

65. te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā;

• “na baada ya kuvunjika kwa mwili, baada ya kifo, huzaliwa katika mateso — kuzimu, kuzaliwa kwa huzuni na mateso.”

66. ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā,

• “Lakini viumbe hawa wengine wamejihusisha na mwenendo mwema wa mwili, maneno na mawazo, hawaasingizii wenye hekima, wana mitazamo sahihi, na hufuata matendo sahihi,”

67. te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti,

• “na baada ya kuvunjika kwa mwili, baada ya kifo, huzaliwa katika njia njema, katika ulimwengu wa mbinguni.”

68. iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyya’nti,

• “Hivyo kwa jicho la kimungu, safi na lililopita la kibinadamu, aweze kuwaona viumbe wakifa na kuzaliwa upya, wa hali za juu na za chini, waliobarikiwa na waliolaaniwa, waliopata matokeo kulingana na matendo yao, na kuwaelewa.”

69. sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ.

• Basi, awe mtimilifu katika maadili, ajishughulishe na utulivu wa ndani wa akili, asiache kutafakari kwa undani, awe na vipengele vya kutafakari (vipassanā), na azidishe kukaa katika sehemu za utulivu.

70. ‘‘Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu –

• “Ikiwa, enyi watawa, mtawa atatamani –”

71.‘āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

• “Kwa kuangamiza kabisa mivuto (āsava), afikie ukombozi wa akili na hekima usio na mivuto,”

72. diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya’nti,

• “Katika maisha haya yenyewe, kwa maarifa ya moja kwa moja, ayaone mwenyewe na ayaishi.”

73. sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ.

• Basi, awe mtimilifu katika maadili, ajishughulishe na kutuliza akili yake, asiache kutafakari kwa undani, awe na vipengele vya kuona kwa busara, na azidishe ukaaji wake katika mahali patupu (suññāgāra).

74. ‘‘Sampannasīlā, bhikkhave, viharatha sampannapātimokkhā;

• “Watawa, kaeni mkamilifu katika maadili, mkitimiza nadhiri ya kiaskari ya Pātimokkha,”

75. pātimokkhasaṃvarasaṃvutā viharatha ācāragocarasampannā

• “Kaeni mkiwa wamedhibitiwa na nidhamu ya Pātimokkha, waliotimilika katika mwenendo na maeneo ya tabia,”

76. aṇumattesu vajjesu bhayadassāvino;

• “Waonyeshavyo woga hata kwa makosa madogo kabisa,”

77. samādāya sikkhatha sikkhāpadesū’’ti –

• “Chukueni mafundisho kwa moyo na mjifunze amri za nidhamu,”

78. iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vutta’’nti.

• “Hivyo basi, yale yaliyosemwa, yamesemwa kwa misingi hii.”

79. Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

• Hivyo ndivyo Alivyosema Bhagavā (Buddha). Watawa walifurahi, wakakubali kwa furaha maneno ya Mwalimu.

80. Ākaṅkheyyasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.

• Sura ya sita ya Sutta ya ‘Matamanio’ (Ākaṅkheyyasutta) imekamilika.