Sallekha Sutta kwa kiswahili

1. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.

• Hivi nilisikia — siku moja Bhagava alipokuwa akiishi Savatthi, katika Hifadhi ya Jetavana ya Anathapindika.

2. Atha kho āyasmā mahācundo sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami;

• Kisha Ayasmā Mahācunda alipandwa na shida ya kuacha vikao vya jioni na kumkaribia Bhagavā;

3. upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

• Baada ya kumsalimisha, aliketi pembeni kwake.

4. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahācundo bhagavantaṃ etadavoca –

• Ayasmā Mahācunda akamwambia Bhagavā:

5. ‘‘yā imā, bhante, anekavihitā diṭṭhiyo loke uppajjanti –

• “Bhante, mawazo mbalimbali zaidi hujitokeza duniani —

6. attavādapaṭisaṃyuttā vā lokavādapaṭisaṃyuttā vā –

• yenye kukusudia uthibitisho wa nafsi au dhana za ulimwengu;

7. ādimeva nu kho, bhante, bhikkhuno manasikaroto

• nikiwa mtawa mfuatapo njia hii, je, ninatafuta kuachana na mawazo hayo,

8. evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti, evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hotī’’ti?

• na kuzisamehe, na kuzitoa kabisa kutoka akili yangu?”

9. ‘‘Yā imā, cunda, anekavihitā diṭṭhiyo loke uppajjanti –

• “Hakika, Cunda, mawazo mengi yaliyotofautika hujitokeza duniani —

10. attavādapaṭisaṃyuttā vā lokavādapaṭisaṃyuttā vā –

• yenye kuunga mkono mafundisho ya nafsi moja au dhana za ulimwengu;

11. yattha cetā diṭṭhiyo uppajjanti yattha ca anusenti yattha ca samudācaranti –

• ambapo akili inapotokeza mawazo, kuyaifuata au kuyafanya;

12. taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na me so attā’ti –

• hivyo “hizi si zangu, si mimi nafsi, si sehemu yangu” —

13. evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññā passato

• ipapo kwa hekima timilifu, mtu aanze kuelewa kwa hali halisi,

14. evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti, evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hoti.

• na kuziondoa kabisa mawazo hayo kutoka akilini, kuyatea bila shaka.”

15. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, cunda, vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya.

• Kuna wakati, Cunda, ambapo mtawa mmoja—akitengwa na tamaa zote na matendo yasiyo mema, akijaza akili yake na mawazo safi na uchambuzi, akipata furaha na raha ya kutengwa—anaingia na kuishi katika jhāna ya kwanza.

16. Tassa evamassa – ‘sallekhena viharāmī’iti. Na kho panete, cunda, ariyassa vinaye sallekhā vuccanti. Diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti.

• Ndipo anaposema: “Nina amani ya ndani,”

lakini, Cunda, katika Nidhamu ya Mtukufu hatia hii ya uharibifu (sallekha) haina jina. Hali hizi za furaha ya kweli hujulikana tu katika Nidhamu ya Mtukufu.

17. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, cunda, vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya.

• Kuna wakati, Cunda, ambapo mtawa huyo — akituliza kabisa mawazo na uchambuzi, akipata amani ndani ya akili bila mawazo na bila uchambuzi, akijenga furaha na raha iliyopo kupitia kusimama kimakini — anaingia na kuishi katika jhāna ya pili.

18. Tassa evamassa – ‘sallekhena viharāmī’iti. Na kho panete, cunda, ariyassa vinaye sallekhā vuccanti. Diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti.

• Ndipo anasema tena: “Nina amani ya ndani,”

lakini tena, Cunda, katika Nidhamu ya Mtukufu hatia hii haipo. Hali hizi za furaha ya kweli hujulikana tu katika Nidhamu ya Mtukufu.

19. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, cunda, vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihareyya, sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeyya, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya.

• Kuna wakati, Cunda, mtawa huyo — akitoka kwenye furaha za kisikizo, akiishi kwa utulivu unaofuata na kutambua, akiunga hisia ya mwili kwa raha — anaingia na kuishi katika jhāna ya tatu, “utulivu wenye hekima.”

20. Tassa evamassa – ‘sallekhena viharāmī’iti. Na kho panete, cunda, ariyassa vinaye sallekhā vuccanti. Diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti.

• Ndipo anasema: “Nina amani ya ndani,”

lakini, Cunda, tena hatia hii haipo katika Nidhamu ya Mtukufu.

21. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, cunda, vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasuṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya.

• Kuna wakati, Cunda, ambapo mtawa huyo — anaacha furaha na maumivu, akapita mbali na hisia za msukumo na za huzuni, akifikia utulivu wa hali ya juu — anaingia na kuishi katika jhāna ya nne, “utulivu kamili.”

22. Tassa evamassa – ‘sallekhena viharāmī’iti. Na kho panete, cunda, ariyassa vinaye sallekhā vuccanti. Diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti.

• Ndipo anasema: “Nina amani ya ndani,”

lakini tena, Cunda, hatia hii haipo katika Nidhamu ya Mtukufu.

23. Idha kho pana vo, cunda, sallekho karaṇīyo.

• “Hapa, Cunda, ni lazima uzidishe maadili haya yafuatayo.”

24. ‘Pare vihiṃsakā bhavissanti, mayamettha avihiṃsakā bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa wenye vurugu, nasi tutakuwa wasiovurugu.”

25. ‘Pare pāṇātipātī bhavissanti, mayamettha pāṇātipātā paṭiviratā bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa wanawaua viumbe, nasi tutazuia kuwaua viumbe.”

26. ‘Pare adinnādāyī bhavissanti, mayamettha adinnādānā paṭiviratā bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa watoaji wa wizi, nasi tutazuia kuchukua kile kisichotolewa.”

27. ‘Pare abrahmacārī bhavissanti, mayamettha brahmacārī bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa wanavunja nidhamu ya utume, nasi tutafuata utume.”

28. ‘Pare musāvādī bhavissanti, mayamettha musāvādā paṭiviratā bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa wasemaji uongo, nasi tutazuia kusema uongo.”

29. ‘Pare pisuṇavācā bhavissanti, mayamettha pisuṇā vācā paṭiviratā bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa na maneno machafu, nasi tutazuia maneno machafu.”

30. ‘Pare pharusavācā bhavissanti, mayamettha pharusā vācā paṭiviratā bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa na maneno makali, nasi tutazuia maneno makali.”

31. ‘Pare samphappalāpī bhavissanti, mayamettha samphappalāpā paṭiviratā bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa na mazungumzo matupu, nasi tutazuia mazungumzo matupu.”

32. ‘Pare abhijjhālū bhavissanti, mayamettha anabhijjhālū bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa na wivu, nasi tutakuwa wasio na wivu.”

33. ‘Pare byāpannacittā bhavissanti, mayamettha abyāpannacittā bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa na mawazo yaliyotawanyika, nasi tutakuwa na mawazo ya utulivu.”

34. ‘Pare micchādiṭṭhī bhavissanti, mayamettha sammādiṭṭhī bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa na mtazamo mbaya, nasi tutakuwa na mtazamo sahihi.”

35. ‘Pare micchāsaṅkappā bhavissanti, mayamettha sammāsaṅkappā bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa na dhamira mbaya, nasi tutakuwa na dhamira sahihi.”

36. ‘Pare micchāvācā bhavissanti, mayamettha sammāvācā bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa wakisema maneno yasiyo ya kweli, nasi tutasema maneno ya ukweli.”

37. ‘Pare micchākammantā bhavissanti, mayamettha sammākammantā bhavissāmā’

• “Wengine watatenda matendo mabaya, nasi tutatenda matendo mema.”

38. ‘Pare micchāājīvā bhavissanti, mayamettha sammāājīvā bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa na njia ya maisha isiyo sahihi, nasi tutakuwa na njia ya maisha sahihi.”

39. ‘Pare micchāvāyāmā bhavissanti, mayamettha sammāvāyāmā bhavissāmā’

• “Wengine watafanya juhudi zisizo na tija, nasi tutafanya juhudi sahihi.”

40. ‘Pare micchāsatī bhavissanti, mayamettha sammāsatī bhavissāmā’

• “Wengine watakosa utambuzi sahihi, nasi tutakuwa na utambuzi sahihi.”

41. ‘Pare micchāsamādhi bhavissanti, mayamettha sammāsamādhi bhavissāmā’

• “Wengine watasahaulika umakini, nasi tutakuwa na umakini sahihi.”

42. ‘Pare micchāñāṇī bhavissanti, mayamettha sammāñāṇī bhavissāmā’

• “Wengine watakuwa na ufahamu mbaya, nasi tutakuwa na ufahamu sahihi.”

43. ‘Pare micchāvimuttī bhavissanti, mayamettha sammāvimuttī bhavissāmā’

• “Wengine watatafuta ukombozi mbaya, nasi tutapata ukombozi sahihi.”

44. ‘Pare thīnamiddhapariyuṭṭhitā bhavissanti, mayamettha vigatathīnamiddhā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wanalala kutokana na usingizi mwingi, nasi tutakuwa bila usingizi kabisa.

45. ‘Pare uddhatā bhavissanti, mayamettha anuddhatā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wenye kiburi, nasi tutakuwa wasio na kiburi.

46. ‘Pare vicikicchī bhavissanti, mayamettha tiṇṇavicikicchā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa na mashaka, nasi tutakuwa tumeondoka kabisa kwenye mashaka.

47. ‘Pare kodhanā bhavissanti, mayamettha akkodhanā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wenye hasira, nasi tutakuwa bila hasira.

48. ‘Pare upanāhī bhavissanti, mayamettha anupanāhī bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wenye uchokozi, nasi tutakuwa bila uchokozi.

49. ‘Pare makkhī bhavissanti, mayamettha amakkhī bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wakipongeza kwa hila, nasi tutakuwa wasio na madai za utani.

50. ‘Pare paḷāsī bhavissanti, mayamettha apaḷāsī bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wakikashifu, nasi tutakuwa wasiokashifu.

51. ‘Pare issukī bhavissanti, mayamettha anissukī bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wenye wivu, nasi tutakuwa wasio na wivu.

52. ‘Pare maccharī bhavissanti, mayamettha amaccharī bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wagossiper, nasi tutakuwa wasio wagossiper.

53. ‘Pare saṭhā bhavissanti, mayamettha asaṭhā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wa kutapeli, nasi tutakuwa wasiotapeli.

54. ‘Pare māyāvī bhavissanti, mayamettha amāyāvī bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wa kudanganya, nasi tutakuwa wasiodanganyifu.

55. ‘Pare thaddhā bhavissanti, mayamettha atthaddhā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wenye hofu, nasi tutakuwa wasio na hofu.

56. ‘Pare atimānī bhavissanti, mayamettha anatimānī bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wenye kiburi kikubwa, nasi tutakuwa wasio na kiburi.

57. ‘Pare dubbacā bhavissanti, mayamettha suvacā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wakisema maneno mabaya, nasi tutasema maneno mema.

58. ‘Pare pāpamittā bhavissanti, mayamettha kalyāṇamittā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa na marafiki wabaya, nasi tutakuwa na marafiki wema.

59. ‘Pare pamattā bhavissanti, mayamettha appamattā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wavivu, nasi tutakuwa wasio wavivu.

60. ‘Pare assaddhā bhavissanti, mayamettha saddhā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wasio na imani, nasi tutakuwa na imani thabiti.

61. ‘Pare ahirikā bhavissanti, mayamettha hirimanā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wasio na haya, nasi tutakuwa wenye haya.

62. ‘Pare anottāpī bhavissanti, mayamettha ottāpī bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wasio na toba, nasi tutakuwa wenye toba.

63. ‘Pare appassutā bhavissanti, mayamettha bahussutā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wasio safi, nasi tutakuwa safi kabisa.

64. ‘Pare kusītā bhavissanti, mayamettha āraddhavīriyā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wavivu, nasi tutakuwa wenye bidii kubwa.

65. ‘Pare muṭṭhassatī bhavissanti, mayamettha upaṭṭhitassatī bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wasio na utambuzi, nasi tutakuwa na utambuzi thabiti.

66. ‘Pare duppaññā bhavissanti, mayamettha paññāsampannā bhavissāmā’

• Wengine watakuwa wajinga, nasi tutakuwa wenye hekima.

67. ‘Pare sandiṭṭhiparāmāsī ādhānaggāhī duppaṭinissaggī bhavissanti, mayamettha asandiṭṭhiparāmāsī anādhānaggāhī suppaṭinissaggī bhavissāmā’

• Wengine watakataa kile kinachoonekana, wakishikilia na wasiotaka kuachilia, nasi tutakubali kile kinachoonekana, tusishike, na kurahisi kuachilia.

68. Cittuppādampi kho ahaṃ, cunda, kusalesu dhammesu bahukāraṃ vadāmi, ko pana vādo kāyena vācāya anuvidhīyanāsu!

• Fikiri: Mimi huona kuzalisha akili katika matendo mema kuna faida nyingi — ni nani basi awe na ubishani kuhusu mwili au maneno?

69. ‘Pare vihiṃsakā bhavissanti, mayamettha avihiṃsakā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa wenye vurugu, nasi tutakuwa wasiovurugu.

70. ‘Pare pāṇātipātī bhavissanti, mayamettha pāṇātipātā paṭiviratā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa wanawaua viumbe, nasi tutazuia kuwaua viumbe.

71. ‘Pare adinnādāyī bhavissanti, mayamettha adinnādānā paṭiviratā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa watoaji wa wizi, nasi tutazuia kuchukua kile kisichotolewa.

72. ‘Pare abrahmacārī bhavissanti, mayamettha brahmacārī bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watavunja nidhamu ya utume, nasi tutafuata utume.

73. ‘Pare musāvādī bhavissanti, mayamettha musāvādā paṭiviratā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa wasemaji uongo, nasi tutazuia kusema uongo.

74. ‘Pare pisuṇavācā bhavissanti, mayamettha pisuṇā vācā paṭiviratā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa na maneno machafu, nasi tutazuia maneno machafu.

75. ‘Pare pharusavācā bhavissanti, mayamettha pharusā vācā paṭiviratā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa na maneno makali, nasi tutazuia maneno makali.

76. ‘Pare samphappalāpī bhavissanti, mayamettha samphappalāpā paṭiviratā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa na mazungumzo yasiyo na maana, nasi tutazuia mazungumzo hayo.

77. ‘Pare abhijjhālū bhavissanti, mayamettha anabhijjhālū bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa na wivu, nasi tutakuwa wasio na wivu.

78. ‘Pare byāpannacittā bhavissanti, mayamettha abyāpannacittā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa na mawazo yaliyotawanyika, nasi tutakuwa na mawazo tulivu.

79. ‘Pare micchādiṭṭhī bhavissanti, mayamettha sammādiṭṭhī bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa na mtazamo potofu, nasi tutakuwa na mtazamo sahihi.

80. ‘Pare micchāsaṅkappā bhavissanti, mayamettha sammāsaṅkappā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa na dhamira potofu, nasi tutakuwa na dhamira sahihi.

90. ‘Pare micchāvācā bhavissanti, mayamettha sammāvācā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watasema maneno potofu, nasi tuseme maneno ya kweli.

91. ‘Pare micchākammantā bhavissanti, mayamettha sammākammantā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watatenda matendo potofu, nasi tutatenda matendo sahihi.

92. ‘Pare micchāājīvā bhavissanti, mayamettha sammāājīvā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa na njia potofu ya maisha, nasi tutakuwa na maisha sahihi.

93. ‘Pare micchāvāyāmā bhavissanti, mayamettha sammāvāyāmā bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watafanya juhudi zisizo na tija, nasi tutafanya juhudi sahihi.

94. ‘Pare micchāsatī bhavissanti, mayamettha sammāsatī bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakosa utambuzi sahihi, nasi tutakuwa na utambuzi sahihi.

95. ‘Pare micchāsamādhi bhavissanti, mayamettha sammāsamādhi bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watasahaulika umakini, nasi tutakuwa na umakini sahihi.

96. ‘Pare micchāñāṇī bhavissanti, mayamettha sammāñāṇī bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watakuwa na ufahamu potofu, nasi tutakuwa na ufahamu sahihi.

97. ‘Pare micchāvimuttī bhavissanti, mayamettha sammāvimuttī bhavissāmā’

• Fikiri: Wengine watatafuta ukombozi potofu, nasi tutaipata ukombozi sahihi.

98. “Seyyathāpi, cunda, visamo maggo assa, tassa añño samo maggo parikkamanāya;

• “Kama vile, Cunda, njia yenye milipuko mingi ni ngumu, hivyo inapotokea njia nyingine rahisi ya kupita;”

99. seyyathā vā pana, cunda, visamaṃ titthaṃ assa, tassa aññaṃ samaṃ titthaṃ parikkamanāya;

• “Au kama kivuko kimejaa matuta, basi kutafuta kivuko kingine rahisi;”

100. evameva kho, cunda, vihiṃsakassa purisapuggalassa avihiṃsā hoti parikkamanāya,

• “vivyo vile, Cunda, kwa mtu mwenye vurugu, kutoleta vurugu ni njia rahisi ya kupita;”

101. pāṇātipātissa purisapuggalassa pāṇātipātā veramaṇī hoti parikkamanāya,

• “kwa yule anayevunja ucunguzi wa kuua, kuacha kuua viumbe ni njia rahisi;”

102. adinnādāyissa purisapuggalassa adinnādānā veramaṇī hoti parikkamanāya,

• “kwa yule anayevuna pesa kwa njia mbaya, kuacha wizi ni hatua rahisi ya kupita;”

103. abrahmacārissa purisapuggalassa abrahmacariyā veramaṇī hoti parikkamanāya,

• “kwa aliyebatili ahadi ya kiroho, kufuata njia ya utume ni njia rahisi;”

104. musāvādissa purisapuggalassa musāvādā veramaṇī hoti parikkamanāya,

• “kwa msema uongo, kusema ukweli ni njia rahisi;”

105. pisuṇavācassa purisapuggalassa pisuṇāya vācāya veramaṇī hoti parikkamanāya,

• “kwa yule anayesema maneno machafu, kuacha maneno machafu ni hatua rahisi;”

106. pharusavācassa purisapuggalassa pharusāya vācāya veramaṇī hoti parikkamanāya,

• “kwa yule anayesema maneno makali, maneno ya upole ni njia rahisi;”

107. samphappalāpissa purisapuggalassa samphappalāpā veramaṇī hoti parikkamanāya,

• “kwa anayefanya mazungumzo yasiyo na maana, kuacha mazungumzo hayo ni njia rahisi;”

108. abhijjhālūssa purisapuggalassa anabhijjhā hoti parikkamanāya,

• “kwa mwenye wivu, kupuuza wivu ni njia rahisi;”

109. byāpannacittassa purisapuggalassa abyāpādo hoti parikkamanāya,

• “kwa mwenye mawazo yaliyotosheka, utulivu wa mawazo ni njia rahisi;”

110. micchādiṭṭhissa purisapuggalassa sammādiṭṭhi hoti parikkamanāya,

• “kwa mwenye mtazamo potofu, mtazamo sahihi ni njia rahisi;”

111. micchāsaṅkappassa purisapuggalassa sammāsaṅkappo hoti parikkamanāya,

• “kwa dhamira potofu, dhamira sahihi ni njia rahisi;”

112. micchāvācassa purisapuggalassa sammāvācā hoti parikkamanāya,

• “kwa maneno potofu, maneno sahihi ni njia rahisi;”

113. micchākammantassa purisapuggalassa sammākammanto hoti parikkamanāya,

• “kwa matendo potofu, matendo sahihi ni njia rahisi;”

114. micchāājīvassa purisapuggalassa sammāājīvo hoti parikkamanāya,

• “kwa maisha potofu, maisha sahihi ni njia rahisi;”

115. micchāvāyāmassa purisapuggalassa sammāvāyāmo hoti parikkamanāya,

• “kwa juhudi potofu, juhudi sahihi ni njia rahisi;”

116. micchāsatissa purisapuggalassa sammāsati hoti parikkamanāya,

• “kwa kukosa utambuzi, utambuzi sahihi ni njia rahisi;”

117. micchāsamādhissa purisapuggalassa sammāsamādhi hoti parikkamanāya,

• “kwa kukosa umakini, umakini sahihi ni njia rahisi;”

118. micchāñāṇissa purisapuggalassa sammāñāṇaṃ hoti parikkamanāya,

• “kwa ufahamu potofu, ufahamu sahihi ni njia rahisi;”

119. micchāvimuttissa purisapuggalassa sammāvimutti hoti parikkamanāya.”

• “kwa ukombozi potofu, ukombozi sahihi ni njia rahisi.”

120. ‘Thīnamiddhapariyuṭṭhitassa purisapuggalassa vigatathīnamiddhatā hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mtu anayetelekezwa na usingizi mwingi, kuondoa kabisa usingizi ni njia ya kumweka juu.”

121. ‘Uddhatassa purisapuggalassa anuddhaccaṃ hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye kiburi, kukataa kiburi ni njia ya kumweka juu.”

122. ‘Vicikicchissa purisapuggalassa tiṇṇavicikicchatā hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye mashaka, kukosa mashaka kabisa ni njia ya kumweka juu.”

123. ‘Kodhanassa purisapuggalassa akkodho hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye hasira, kutokuwa na hasira ni njia ya kumweka juu.”

124. ‘Upanāhissa purisapuggalassa anupanāho hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye uchokozi, kukosa uchokozi ni njia ya kumweka juu.”

125. ‘Makkhissa purisapuggalassa amakkho hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mtetezi wa maneno ya uchokozi, kuacha kutetea uchokozi ni njia ya kumweka juu.”

126. ‘Paḷāsissa purisapuggalassa apaḷāso hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye maneno ya kuudhi, kuacha maneno hayo ni njia ya kumweka juu.”

127. ‘Issukissa purisapuggalassa anissukitā hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye wivu, kukosa wivu kabisa ni njia ya kumweka juu.”

128. ‘Maccharissa purisapuggalassa amacchariyaṃ hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye maneno ya ulevi, kuacha kuzungumza bila tija ni njia ya kumweka juu.”

129. ‘Saṭhassa purisapuggalassa asaṭheyyaṃ hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwongo, kuachana na udanganyifu ni njia ya kumweka juu.”

130. ‘Māyāvissa purisapuggalassa amāyā hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye udanganyifu, kukosa udanganyifu ni njia ya kumweka juu.”

131. ‘Thaddhassa purisapuggalassa atthaddhiyaṃ hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye ukali, kuishi pasipo ukali ni njia ya kumweka juu.”

132. ‘Atimānissa purisapuggalassa anatimāno hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye kiburi kikubwa, kukosa kiburi kabisa ni njia ya kumweka juu.”

133. ‘Dubbacassa purisapuggalassa suvacassatā hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye maneno mabaya, kusema maneno mema ni njia ya kumweka juu.”

134. ‘Pāpamittassa purisapuggalassa kalyāṇamittatā hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye marafiki wabaya, kuwa na marafiki wema ni njia ya kumweka juu.”

135. ‘Pamattassa purisapuggalassa appamādo hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye uzembe, kuwa makini ni njia ya kumweka juu.”

136. ‘Assaddhassa purisapuggalassa saddhā hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye kukosa imani, kuwa na imani ni njia ya kumweka juu.”

137. ‘Ahirikassa purisapuggalassa hirī hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye kutokuhisi haya, kuwa na haya ni njia ya kumweka juu.”

138. ‘Anottāpissa purisapuggalassa ottappaṃ hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye kukosa toba, kuwa na toba ni njia ya kumweka juu.”

139. ‘Appassutassa purisapuggalassa bāhusaccaṃ hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye lugha isiyo na adabu, kuwa na lugha yenye heshima ni njia ya kumweka juu.”

140. ‘Kusītassa purisapuggalassa vīriyārambho hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye uvivu, kuanza bidii ni njia ya kumweka juu.”

141. ‘Muṭṭhassatissa purisapuggalassa upaṭṭhitassatitā hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye kupuuza, kuwa na utambuzi ni njia ya kumweka juu.”

142. ‘Duppaññassa purisapuggalassa paññāsampadā hoti parikkamanāya,’

• “Kwa mwenye ujinga, kuwa na hekima ni njia ya kumweka juu.”

143. ‘Sandiṭṭhiparāmāsi-ādhānaggāhi-duppaṭinissaggissa purisapuggalassa asandiṭṭhiparāmāsi-anādhānaggāhi-suppaṭinissaggitā hoti parikkamanāya.’

• “Kwa mwenye kukataza maoni yenye mwonekano potofu, kuwa na usawa wa maoni na kukubali maoni ya kweli ni njia ya kumweka juu.”

144. Seyyathāpi, cunda, ye keci akusalā dhammā sabbe te adhobhāgaṅgamanīyā

• “Kama vile, Cunda, vitendo vyote vibaya husababisha kusogea chini;”**

145. ye keci kusalā dhammā sabbe te uparibhāgaṅgamanīyā

• “vitendo vyote vyema husababisha kupanda juu ;”**

146. evameva kho, cunda, vihiṃsakassa purisapuggalassa avihiṃsā hoti uparibhāgāya

• “vivyo vile, kwa mtu anayeleta vurugu, kutoleta vurugu ni njia ya kupanda juu ;”**

147. pāṇātipātissa purisapuggalassa pāṇātipātā veramaṇī hoti uparibhāgāya

• “kwa mtu anayeua viumbe, kuacha kuua viumbe ni njia ya kupanda juu ;”**

148. adinnādāyissa purisapuggalassa adinnādānā veramaṇī hoti uparibhāgāya

• “kwa mtu anayeiba mali zisizotolewa, kuacha kuiba ni njia ya kupanda juu ;”**

149. abrahmacārissa purisapuggalassa brahmacārī veramaṇī hoti uparibhāgāya

• “kwa mtu avunja nidhamu ya utume, kufuata nidhamu ni njia ya kupanda juu ;”**

150. musāvādissa purisapuggalassa musāvādā veramaṇī hoti uparibhāgāya

• “kwa mtu useme uongo, kuto sema uongo ni njia ya kupanda juu ;”**

151. pisuṇavācissa purisapuggalassa pisuṇāvācā veramaṇī hoti uparibhāgāya

• “kwa mtu tumia maneno machafu, kuacha maneno machafu ni njia ya kupanda juu ;”**

152. pharusavācissa purisapuggalassa pharusāvācā veramaṇī hoti uparibhāgāya

• “kwa mtu tumia maneno makali, kuacha maneno makali ni njia ya kupanda juu ;”**

153. samphappalāpissa purisapuggalassa samphappalāpā veramaṇī hoti uparibhāgāya

• “kwa mtu fanya mazungumzo yasiyo na maana, kuacha mazungumzo yasiyo na maana ni njia ya kupanda juu;”**

154. abhijjhālūssa purisapuggalassa anabhijjhālū hoti uparibhāgāya

• “kwa mtu kuwa na wivu, kutokuwepo na wivu ni njia ya kupanda juu ;”**

155. byāpannacittassa purisapuggalassa abyāpannacitta veramaṇī hoti uparibhāgāya

• “kwa mtu mawazo yake yamechanganyika, kuwa na utulivu wa mawazo ni njia ya kupanda juu ;”**

156. sandiṭṭhiparāmāsi-ādhānaggāhi-duppaṭinissaggissa purisapuggalassa asandiṭṭhiparāmāsi-anādhānaggāhi-suppaṭinissaggitā hoti uparibhāgāya

• “kwa mtu anayekatalia maoni potofu bila kukubali maoni sahihi na kutoa uzingatiaji kwao, kukubali maoni sahihi ni njia ya kupanda juu .

157. So vata, cunda, attanā palipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

• “Kweli, Cunda, yule mwenye kujidhulumu mara kwa mara haitaweza kuinua mwingine aliyejidhulumu mara kwa mara; hapana nafasi kama hiyo.”

158. So vata, cunda, attanā apalipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti ṭhānametaṃ vijjati.

• “Lakini, Cunda, yule ambaye hakujidhulumu mara kwa mara ataweza kuinua mwingine aliyejidhulumu mara kwa mara; nafasi hiyo ipo.”

159. So vata, cunda, attanā adanto avinīto aparinibbuto paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

• “Kweli, Cunda, yule ambaye hajefunzwa, hajatajewa, hajafikiwa ukimya wa mwisho hawezi kumdhibiti, kumongoza, au kumuingiza katika ukimya wa mwisho; hapana nafasi kama hiyo.”

160. So vata, cunda, attanā danto vinīto parinibbuto paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati.

• “Lakini, Cunda, yule aliyedhibitiwa, kuongozwa na kufikiwa ukimya wa mwisho ataweza kumdhibiti, kumongoza, na kumuingiza katika ukimya wa mwisho; nafasi hiyo ipo.”

161. Evameva kho, cunda, vihiṃsakassa purisapuggalassa avihiṃsā hoti parinibbānāya,

• “Vivyo vile, kwa mtu mwenye vurugu, kutoleta vurugu ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

162. pāṇātipātissa purisapuggalassa pāṇātipātā veramaṇī hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu anayeua viumbe, kuacha kuua viumbe ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

163. adinnādāyissa purisapuggalassa adinnādānā veramaṇī hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu anayeiba mali ya wengine, kuacha kuiba ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

164. abrahmacārissa purisapuggalassa abrahmacariyā veramaṇī hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu avunja nidhamu ya utume, kufuata nidhamu ya utume ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

165. musāvādissa purisapuggalassa musāvādā veramaṇī hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu useme uongo, kuto sema uongo ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

166. pisuṇavācassa purisapuggalassa pisuṇāvācā veramaṇī hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu tumia maneno machafu, kuacha maneno machafu ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

167. pharusavācassa purisapuggalassa pharusāvācā veramaṇī hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu tumia maneno makali, kuacha maneno makali ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

168. samphappalāpissa purisapuggalassa samphappalāpā veramaṇī hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu fanya mazungumzo yasiyo na maana, kuacha mazungumzo yasiyo na maana ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

169. abhijjhālūssa purisapuggalassa anabhijjhālū hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu mwenye wivu, kukosa wivu ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

170. byāpannacittassa purisapuggalassa abyāpādo hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu mawazo yakiwa yamechanganyika, kuwa na mawazo tulivu ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

171. micchādiṭṭhissa purisapuggalassa sammādiṭṭhi hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu mwenye maoni potofu, kuwa na maoni sahihi ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

172. micchāsaṅkappassa purisapuggalassa sammāsaṅkappo hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu mwenye dhamira potofu, kuwa na dhamira sahihi ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

173. micchāvācassa purisapuggalassa sammāvācā hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu ambaye anazungumza potofu, kusema maneno ya kweli ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

174. micchākammantassa purisapuggalassa sammākammanto hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu anayefanya matendo mabaya, kuwa mtendaji sahihi ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

175. micchāājīvassa purisapuggalassa sammāājīvo hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu mwenye njia potofu ya maisha, kuwa na njia sahihi ya maisha ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

176. micchāvāyāmassa purisapuggalassa sammāvāyāmo hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu anayetumia juhudi zisizo na tija, juhudi sahihi ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

177. micchāsatissa purisapuggalassa sammāsati hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu kukosa utambuzi sahihi, kuwa na utambuzi sahihi ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

178. micchāsamādhissa purisapuggalassa sammāsamādhi hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu kushindwa kuzingatia akili, kutaressa akili ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

179. micchāñāṇissa purisapuggalassa sammāñāṇaṃ hoti parinibbānāya,

• “kwa mtu mwenye ufahamu potofu, ufahamu sahihi ni njia ya kufika ukimya wa mwisho;”

180. micchāvimuttissa purisapuggalassa sammāvimutti hoti parinibbānāya.

• “kwa mtu anayetafuta ukombozi potofu, ukombozi sahihi ni njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

181. Thīnamiddhapariyuṭṭhitassa purisapuggalassa vigatathinamiddhatā hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu aliyekoma kabisa kuchoka [vigatathinamiddhatā], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

182. Uddhatassa purisapuggalassa anuddhaccaṃ hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu mwenye kiburi [anuddhaccaṃ], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

183. Vicikicchissa purisapuggalassa tiṇṇavicikicchatā hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu aliyeondokana na mashaka [tiṇṇavicikicchatā], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

184. Kodhanassa purisapuggalassa akkodho hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu aliyerudisha hasira [akkodho], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

185. Upanāhissa purisapuggalassa anupanāho hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiyejihangaisha [anupanāho], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

186. Makkhissa purisapuggalassa amakkho hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiyechochewa na shida [amakkho], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

187. Paḷāsissa purisapuggalassa apaḷāso hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na upendo hasi [apaḷāso], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

188. Issukissa purisapuggalassa anissukitā hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na tamaa [anissukitā], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

189. Maccharissa purisapuggalassa amacchariyaṃ hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiyependezwa na matamanio mabaya [amacchariyaṃ], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

190. Saṭhassa purisapuggalassa asāṭheyyaṃ hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na wivu wa kudanganya [asāṭheyyaṃ], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

191. Māyāvissa purisapuggalassa amāyā hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na udanganyifu [amāyā], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

192. Thaddhassa purisapuggalassa atthaddhiyaṃ hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na mashaka [atthaddhiyaṃ], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

193. Atimānissa purisapuggalassa anatimāno hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na kiburi cha kupindukia [anatimāno], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

194. Dubbacassa purisapuggalassa sovacassatā hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu mwenye ubaya wa maneno [sovacassatā], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

195. Pāpamittassa purisapuggalassa kalyāṇamittatā hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu aliye na marafiki mabaya [pāpamittatā], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

196. Pamattassa purisapuggalassa appamādo hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye makini [appamādo], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

197. Assaddhassa purisapuggalassa saddhā hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na imani [assaddhassa], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

198. Ahirikassa purisapuggalassa hirī hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na aibu ya kufanya mabaya [hirī], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

199. Anottāpissa purisapuggalassa ottappaṃ hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na woga wa kisifa [ottappaṃ], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

200. Appassutassa purisapuggalassa bāhusaccaṃ hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na ujasiri wa kujifunza [bāhusaccaṃ], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

201. Kusītassa purisapuggalassa vīriyārambho hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na bidii [vīriyārambho], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

202. Muṭṭhassatissa purisapuggalassa upaṭṭhitassatitā hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na utulivu wa akili [upaṭṭhitassatitā], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

203. Duppaññassa purisapuggalassa paññāsampadā hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu asiye na hekima [duppaññassa], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

204. sandiṭṭhiparāmāsi-ādhānaggāhi-duppaṭinissaggissa purisapuggalassa asandiṭṭhiparāmāsi-anādhānaggāhi-suppaṭinissaggitā hoti parinibbānāya

• “Kwa mtu anayekataza maoni potofu bila kukubali maoni sahihi [asandiṭṭhiparāmāsi…], si njia ya kufika ukimya wa mwisho.”

205. Iti kho, cunda, desito mayā sallekhapariyāyo,

• “Haya, Cunda, nimefundisha usafi wa maadili;”

206. desito cittuppādapariyāyo,

• “…nimefundisha utamaduni wa kuzalisha mawazo;”

207. desito parikkamanapariyāyo,

• “…nimefundisha utamaduni wa maagizo;”

208. desito uparibhāgapariyāyo,

• “…nimefundisha utamaduni wa kupanda juu;”

209. desito parinibbānapariyāyo.

• “…nimefundisha utamaduni wa kufika ukimya wa mwisho.”

210. Yaṃ kho, cunda, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā.

• “Na, Cunda, ni jambo gani walimu wanapaswa kufanya kwa wafuasi kwa nia ya wema na huruma? Nimekufanyieni hilo.”

211. ‘Etāni, cunda, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha, cunda, mā pamādattha, mā pacchāvippaṭisārino ahuvattha’ –

• “‘Hizi, Cunda, ni mizizi ya mti, hizi ni nyumba tupu — fahamu, Cunda, usipunguze makini, wala usivurugwe na wale waliostaafu.’”

212. ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanī.

• “Hii ndiyo kweli mafundisho yetu.”