Sammaditthi Sutta kwa kiswahili

Sammādiṭṭhisuttaṃ. Sutta ya Mtazamo Sahihi

1. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.

• “Hivi ndivyo nilivyosikia – wakati mmoja Bhagava alikuwa akiishi Savatthi, katika Hifadhi ya Jetavana ya Anathapindika.”

2. Tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhū āmantesi – “āvuso bhikkhave”ti.

• “Ndipo Mheshimiwa Sariputta aliwaambia watawa: ‘Ndugu watawa.’”

3. “Āvuso”ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa paccassosuṃ.

• “‘Naam, ndugu,’ wakajibu watawa kwa Mheshimiwa Sāriputta.”

4. Āyasmā sāriputto etadavoca –

• Kisha Mheshimiwa Sāriputta akasema hivi:

5. ‘Sammādiṭṭhi sammādiṭṭhī’ti, āvuso, vuccati.

• “‘Mtazamo sahihi’—ndugu, ndivyo linavyoitwa.”

6. Kittāvatā nu kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma”nti?

• “Lakini vipi, ndugu, mfuasi wa haki ana mtazamo sahihi, mtazamo uliothibitishwa, asiovurugwa na tamaa, aliyejizatiti katika mantiki ya dhamma na kuja kuelewa mafundisho haya?”

7. Dūratopi kho mayaṃ, āvuso, āgaccheyyāma āyasmato sāriputtassa santike etassa bhāsitassa atthamaññātuṃ.

• “Hata mbali tungeenda hadi karibu na Mheshimiwa Sāriputta kuelewa maana ya yaliyo semwa.”

8. Sādhu vatā āyasmantaṃ yeva sāriputtaṃ paṭibhātu etassa bhāsitassa attho.

• “Kweli, tunapaswa kumwambia Mheshimiwa Sāriputta ‘Asante’ kwa kunielezea maana ya mafundisho haya.”

9. Āyasmato sāriputtassa sutvā bhikkhū dhāressantī”ti.

• “Baada ya kusikia hivyo, watawa walitulia na kukumbuka mafundisho.”

10. Tena hi, āvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī”ti.

• “Basi, ndugu, sikiliza, kumbuka vizuri, nitazungumza.”

11. “Evamāvuso”ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa paccassosuṃ.

• “‘Naam, ndugu,’ watawa wakajibu.”

12. Āyasmā sāriputto etadavoca –

• Kisha Mheshimiwa Sāriputta akasema hivi:

13. Yato kho, āvuso, ariyasāvako akusalañca pajānāti, akusalamūlañca pajānāti, kusalañca pajānāti, kusalamūlañca pajānāti –

• “Kwa kuwa mfuasi wa haki anafahamu dhambi na chanzo chake, mema na chanzo chake;”

14. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.

• “basi, ndugu, mfuasi wa haki ana mtazamo sahihi, uliothibitishwa, asiovurugwa na tamaa, na amekuja kuelewa dhamma hii.”

15. Katamaṃ panāvuso, akusalaṃ, katamaṃ akusalamūlaṃ, katamaṃ kusalaṃ, katamaṃ kusalamūlaṃ?

• “Je, ndugu, ni nini ni dhambi, ni nini chanzo cha dhambi, ni nini ni mema, na ni nini chanzo cha mema?”

16. Pāṇātipāto kho, āvuso, akusalaṃ,

• “Kuua viumbe ni dhambi,”

17. adinnādānaṃ akusalaṃ,

• “kuiba ni dhambi,”

18. kāmesumicchācāro akusalaṃ,

• “matendo ya tamaa ya siri ni dhambi,”

19. musāvādo akusalaṃ,

• “useme uongo ni dhambi,”

20. pisuṇā vācā akusalaṃ,

• “maneno machafu ni dhambi,”

21. pharusā vācā akusalaṃ,

• “maneno makali ni dhambi,”

22. samphappalāpo akusalaṃ,

• “mazungumzo matupu ni dhambi,”

23. abhijjhā akusalaṃ,

• “wivu ni dhambi,”

24. byāpādo akusalaṃ,

• “hasira ni dhambi,”

25. micchādiṭṭhi akusalaṃ – idaṃ vuccatāvuso akusalaṃ.

• “mtazamo potofu ni dhambi—hivyo huitwa, ndugu, dhambi.”

26. Katamañcāvuso, akusalamūlaṃ? Lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ – idaṃ vuccatāvuso, akusalamūlaṃ.

• “Je, ndugu, ni nini chanzo cha dhambi? Tamaa ni chanzo, hasira ni chanzo, uchoyo ni chanzo—hivyo huitwa, ndugu, chanzo cha dhambi.”

27. Katamañcāvuso, kusalaṃ? Pāṇātipātā veramaṇī kusalaṃ, adinnādānā veramaṇī kusalaṃ, kāmesumicchācārā veramaṇī kusalaṃ, musāvādā veramaṇī kusalaṃ, pisuṇāya vācāya veramaṇī kusalaṃ, pharusāya vācāya veramaṇī kusalaṃ, samphappalāpā veramaṇī kusalaṃ, anabhijjhā kusalaṃ, abyāpādo kusalaṃ, sammādiṭṭhi kusalaṃ – idaṃ vuccatāvuso, kusalaṃ.

• “Je, ndugu, ni nini ni mema? Kupinga kuua viumbe, kupinga kuiba, kupinga tamaa ya siri, kupinga useme uongo, kupinga maneno machafu, kupinga maneno makali, kupinga mazungumzo matupu, kutokuwekwa na wivu, kutokuwekwa na hasira, mtazamo sahihi—hivyo huitwa, ndugu, mema.”

28. Katamañcāvuso, kusalamūlaṃ? Alobho kusalamūlaṃ, adoso kusalamūlaṃ, amoho kusalamūlaṃ – idaṃ vuccatāvuso, kusalamūlaṃ.

• “Je, ndugu, chanzo cha mema ni kipi? Kutokutamani ni chanzo, kutokuweka hasira ni chanzo, kutogonjwa na upumbavu ni chanzo—hivyo huitwa, ndugu, chanzo cha mema.”

29. Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ akusalaṃ pajānāti, evaṃ akusalamūlaṃ pajānāti, evaṃ kusalaṃ pajānāti, evaṃ kusalamūlaṃ pajānāti, so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya, paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā, ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā, avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā, diṭṭhevadhamme dukkhassantakaro hoti –

• “Kwa kuwa mfuasi wa haki anafahamu dhambi na chanzo chake, mema na chanzo chake, na akiacha nywele zote za tamaa, akifurahia kutokuwepo kwa vurugu, akitengeneza imani ya ‘siko mimi pekee’, akiacha giza la ujinga na kuzalisha nuru ya hekima, dhamma iliyofunuliwa huleta amani ya mateso—”

30. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma”nti.

• “basi, ndugu, mfuasi wa haki ana mtazamo sahihi, uliothibitishwa, asiovurugwa, na amekuja kuona dhamma hii.”

31. “Sādhāvuso”ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ uttari pañhaṃ apucchuṃ

• “Ndugu Sāriputta, tafadhali wewepe swali hili:

32. “siyā panāvuso, aññopi pariyāyo yathā ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “Je, ndugu, je kuna njia nyingine pia ambayo mfuasi wa haki anaweza kuwa na mtazamo sahihi,

33. ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma”nti?

• aliothibitishwa, asiovurugwa na tamaa, na aliyepewa dhamma hii?”

34. Siyā, āvuso.

• “Naam, ndugu.”

35. Yato kho, āvuso, ariyasāvako āhārañca pajānāti,

• “Kwa maana mfuasi wa haki anajua chakula,”

36. āhārasamudayañca pajānāti,

• “anajua chanzo cha chakula,”

37. āhāranirodhañca pajānāti,

• “anajua kuacha chakula,”

38. āhāranirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti.

• “na anajua njia ya kuacha chakula.”

39. “ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “Hivyo basi, ndugu, mfuasi wa haki ana mtazamo sahihi,”

40. ujugatāssa diṭṭhi,

• “aliothibitishwa,”

41. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• “asiovurugwa na tamaa,”

42. āgato imaṃ saddhammaṃ.

• “na amekuja kuelewa dhamma hii.”

43. Katamo panāvuso, āhāro?

• “Basi, ndugu, chakula ni kipi?”

44. Katamo āhārasamudayo?

• “Chanzo cha chakula ni kipi?”

45. Katamo āhāranirodho?

• “Ni nini kuacha chakula?”

46. Katamā āhāranirodhagāminī paṭipadā?

• “Na ni njia gani ya kuacha chakula?”

47. Cattārome, āvuso,

• “Kuna aina nne,”

48. āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā,

• “chakula kinachounga mkono miili ya viumbe,”

49. sambhavesīnaṃ vā anuggahāya.

• “au kinachowaendeleza.”

50. Katame cattāro?

• “Vipengele vinne.”

51. Kabaḷīkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā,

• “Kwanza, kinaweza kuwa kigumu au laini.”

52. phasso dutiyo,

• “Pili, ni mguso wake.”

53. manosañcetanā tatiyā,

• “Tatu, ni nia ya akili.”

54. viññāṇaṃ catutthaṃ.

• “Nne, ni ufahamu.”

55. Taṇhāsamudayā āhārasamudayo,

• “Kwa maana tamaa ni chanzo cha chakula,”

56. taṇhānirodhā āhāranirodho,

• “kuacha tamaa ni kuacha chakula,”

57. ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo āhāranirodhagāminī paṭipadā,

• “hii ndio Njia Tano ya Haki—

58. seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto,

• mtazamo sahihi, nia sahihi, maneno sahihi, matendo sahihi,

59. sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.

• maisha sahihi, juhudi sahihi, umakini sahihi, umoja sahihi wa mawazo.”

60. Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ āhāraṃ pajānāti,

• “Kwa kuwa mfuasi wa haki anafahamu chakula hiki,”

61. evaṃ āhārasamudayaṃ pajānāti,

• “chanzo chake,”

62. evaṃ āhāranirodhaṃ pajānāti,

• “kuacha kwake,”

63. evaṃ āhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• “na njia yake ya kuacha chakula,”

64. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya,

• “hapo anapoacha kabisa kumbukumbu za tamaa,”

65. paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā,

• “akizipinga kumbukumbu za vurugu,”

66. ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā,

• “akuimarisha imani ya usawa,”

67. avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā,

• “akiwaachia ujinga na kuinua hekima,”

68. diṭṭhevadhamme dukkhassantakaro hoti

• “dhamma iliyofunuliwa huleta amani ya mateso—”

69. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “hivyo basi, ndugu, mfuasi wa haki ana mtazamo sahihi,”

70. ujugatāssa diṭṭhi,

• “aliothibitshwa,”

71. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• “asiovurugwa na tamaa,”

72. āgato imaṃ saddhamma.”

• “na amekuja kuelewa dhamma hii.”

73. “Sādhāvuso”ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ uttari pañhaṃ apucchuṃ –

• “‘Ndugu mtukufu,’ walisifu wakampongeza Venerable Sāriputta, wakamuuliza swali hili:

74. “siyā panāvuso, aññopi pariyāyo yathā ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma” nti?

• “Je, ndugu, je kuna njia nyingine pia ambayo mfuasi wa haki anaweza kuwa na ‘sammādiṭṭhi’ (mtazamo sahihi), mtazamo thabiti, na asiyevurugwa na tamaa, na atambue dhamma hii?”

75. “Siyā, āvuso.

• “Naam, ndugu.”

76. Yato kho, āvuso, ariyasāvako dukkhañca pajānāti,

• “Kwa maana mfuasi wa haki anaelewa maumivu (dukkha),”

77. dukkhasamudayañca pajānāti,

• “anaelewa chanzo cha maumivu (dukkhasamudaya),”

78. dukkhanirodhañca pajānāti,

• “anaelewa kuondolewa kwa maumivu (dukkhanirodha),”

79. dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti.

• “na anaelewa njia inayomleta kuondolewa kwa maumivu (dukkhanirodhagāminī paṭipadā).”

80. “ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “Hivyo basi, ndugu, mfuasi wa haki ana ‘sammādiṭṭhi’,”

81. ujugatāssa diṭṭhi,

• “mtazamo thabiti,”

82. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• “asiyevurugwa na tamaa,”

83. āgato imaṃ saddhammaṃ.

• “na amekuja kuelewa dhamma hii.”

84. Katamaṃ panāvuso, dukkhaṃ?

• “Je, ndugu, maumivu ni nini?”

85. Katamo dukkhasamudayo?

• “Chanzo cha maumivu ni kipi?”

86. Katamo dukkhanirodho?

• “Ni nini kuondolewa kwa maumivu?”

87. Katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā?

• “Na ni njia gani inayoongoza kwa kuondolewa kwa maumivu?”

88. Jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā, maraṇampi dukkhaṃ,

• “Kuna maumivu ya kuzaliwa (jāti), uzee (jarā), au kifo (maraṇa),”

89. sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā,

• “huzuni na msukosuko (sokaparideva dukkha domanassa pāyāsa),”

90. appiyehi sampayogopi dukkho, piyehi vippayogopi dukkho,

• “maumivu ya kuachana na wapendwa (appiyehi sampayogo) au na kile kinachopendwa (piyehi vippayogo),”

91. yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ,

• “maumivu ya kutoweza kupata kilichohitajika,”

92. saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā

• “na mkusanyiko wa dhana tano (pañcupādānakkhandhā) pia ni maumivu.”

93. “idaṃ vuccatāvuso, dukkhaṃ.”

• “Hivi huitwa maumivu.”

94. Katamo cāvuso, dukkhasamudayo?

• “Je, ndugu, chanzo cha maumivu ni kipi?”

95. Yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā tatratatrābhinandinī, seyyathidaṃ, kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā

• “Ni tamaa inayosababisha kuzaliwa tena (taṇhā ponobbhavikā), na ile inayolenga furaha tena (tatratatrā bhinandinī); yaani tamaa ya matamanio (kāmataṇhā), tamaa ya uwepo (bhavataṇhā), na tamaa ya kuzidi (vibhavataṇhā).”

96. “ayaṃ vuccatāvuso, dukkhasamudayo.”

• “Hivi huitwa chanzo cha maumivu.”

97. Katamo cāvuso, dukkhanirodho?

• “Je, ndugu, ni nini kuondolewa kwa maumivu?”

98. Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo

• “Ni kazi ya kukata tamaa hiyo kabisa (asesavirāganirodho), kujitoa kwake (cāgo paṭinissaggo), na kupata uhuru usio na mashaka (mutti anālayo).”

99. “ayaṃ vuccatāvuso, dukkhanirodho.”

• “Hivi huitwa kuondolewa kwa maumivu.”

100. Katamā cāvuso, dukkhanirodhagāminī paṭipadā?

• “Na je, ndugu, njia inayoelekea kuondolewa kwa maumivu ni ipi?”

101. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi

• “Ni hii Njia Tano ya Haki (Ariya Aṭṭhaṅgiko Maggo): mtazamo sahihi (sammādiṭṭhi), nia sahihi (sammāsaṅkappo), maneno sahihi (sammāvācā), matendo sahihi (sammākammanto), maisha sahihi (sammāājīvo), juhudi sahihi (sammāvāyāmo), utambuzi sahihi (sammāsati), na umoja sahihi wa mawazo (sammāsamādhi).”

102. “ayaṃ vuccatāvuso, dukkhanirodhagāminī paṭipadā.”

• “Hivi huitwa njia inayoongoza kwa kuondolewa kwa maumivu.”

103. Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ dukkhaṃ pajānāti,

• “Kwa kuwa mfuasi wa haki anaelewa maumivu,”

104. evaṃ dukkhasamudayaṃ pajānāti,

• “anaelewa chanzo cha maumivu,”

105. evaṃ dukkhanirodhaṃ pajānāti,

• “anaelewa kuondolewa kwa maumivu,”

106. evaṃ dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• “na anaelewa njia ya kuondolewa kwa maumivu,”

107. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya,

• “basi anapoacha kabisa kumbukumbu za tamaa,”

108. paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā,

• “akisumbua kumbukumbu za vurugu,”

109. ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā,

• “na kuimarisha imani ya usawa,”

110. avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā,

• “akiwaachia ujinga na kuinua hekima,”

111. diṭṭhevadhamme dukkhassantakaro hoti

• “kisha dhamma iliyofunuliwa huleta amani ya mateso,”

112. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “hivyo basi, ndugu, mfuasi wa haki ana ‘sammādiṭṭhi’,”

113. ujugatāssa diṭṭhi,

• “mtazamo thabiti,”

114. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• “asiyevurugwa na tamaa,”

115. āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• “na amekuja kuelewa dhamma hii.”

116. ‘Sādhāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ uttari pañhaṃ apucchuṃ –

• “Rafiki, tulisifu maneno ya Āyasmā Sāriputta, tukayaponya, kisha tukamhoji kwa heshima zaidi –

117. ‘‘siyā panāvuso, aññopi pariyāyo yathā ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti?

• “Je, hivyo vipi, rafiki, kuna njia nyingine ile Ile Mwanafunzi Mtukufu anafikia Mtazamo Sahihi,

aliyeimarisha mtazamo wake, aliyekamilisha uelewa safi wa Dhamma, na amejikuza hadi kufika katika Dhamma hii?”

118. ‘‘Siyā, āvuso.

• “Ndiyo, rafiki.”

119. Yato kho, āvuso, ariyasāvako jarāmaraṇañca pajānāti,

• “Kwa kuwa mwanafunzi mtukufu anafahamu uzeeni na kifo,”

120. jarāmaraṇasamudayañca pajānāti,

• “na anafahamu chanzo cha uzeeni na kifo,”

121. jarāmaraṇanirodhañca pajānāti,

• “na anafahamu ukomo wa uzeeni na kifo,”

122. jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti

• “na anafahamu njia inayosababisha ukomo wa uzeeni na kifo,”

123. – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “– basi mwanafunzi mtukufu anafikisha Mtazamo Sahihi,”

124. ujugatāssa diṭṭhi,

• “mtazamo ulioboreshwa,”

125. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• “ambatanishwa na upendo safi wa Dhamma,”

126. āgato imaṃ saddhammaṃ.

• “na amefika katika Dhamma hii.”

127. Katamaṃ panāvuso, jarāmaraṇaṃ,

• “Na ni nini, rafiki, uzeeni na kifo?”

128. katamo jarāmaraṇasamudayo,

• “Na ni nini chanzo cha uzeeni na kifo?”

129. katamo jarāmaraṇanirodho,

• “Na ni nini ukomo wa uzeeni na kifo?”

130. katamā jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā?

• “Na ni njia gani inayosababisha ukomo wa uzeeni na kifo?”

131. Jātisamudayā jarāmaraṇasamudayo,

• “Kuzaa ndio chanzo cha uzeeni na kifo,”

132. Jātinirodhā jarāmaraṇanirodho,

• “Na ukomo wa kuzaa ndio ukomo wa uzeeni na kifo,”

133. ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā,

• “Hii ndiyo njia ya haki ya Hatua Nane Mtukufu inayosababisha ukomo wa uzeeni na kifo,”

134. seyyathidaṃ –

• yaani;

135. sammādiṭṭhi

• Mtazamo Sahihi

136. sammāsaṅkappo

• Mawazo Sahihi

137. sammāvācā

• Maneno Sahihi

138. sammākammanto

• Matendo Sahihi

139. sammāājīvo

• Maisha Sahihi

140. sammāvāyāmo

• Juhudi Sahihi

141. sammāsati

• Utambuzi Sahihi

142. sammāsamādhi

• Umakini Sahihi

143. ‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ jarāmaraṇaṃ pajānāti,

• “Kwa kuwa mwanafunzi mtukufu anafahamu uzeeni na kifo hivi,”

144. evaṃ jarāmaraṇasamudayaṃ pajānāti,

• “na anajua chanzo cha uzeeni na kifo,”

145. evaṃ jarāmaraṇanirodhaṃ pajānāti,

• “na anajua ukomo wa uzeeni na kifo,”

146. evaṃ jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• “na anajua njia inayosababisha ukomo wa uzeeni na kifo,”

147. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya,

• “hivyo akiondoa tamaa zote,”

148. paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā,

• “na akatae ghadhabu yote,”

149. ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā,

• “na kufutilia mbali imani ya ‘mimi,’”

150. avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā,

• “na kuacha ujinga, kisha kuanzisha ujuzi,”

151. diṭṭhevadhamme dukkhassantakaro hoti

• “na katika Dhamma iliyofundishwa kujenga suluhisho la uharibifu wa mafadhaiko,”

152. – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “– basi mwanafunzi mtukufu anafikia Mtazamo Sahihi,”

153. ujugatāssa diṭṭhi,

• “mtazamo ulioboreshwa,”

154. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• “aliyeambatana na upendo safi wa Dhamma,”

155. āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• “na amefika katika Dhamma hii.”

156. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

• “Mpendwa Cunda,” wakasema wa monks hao waliposikia mafundisho ya Mheshimiwa Sāriputta, wakifurahia na kumpongeza

157. āyasmantaṃ sāriputtaṃ uttari pañhaṃ apucchuṃ –

• kisha wakauliza Mheshimiwa Sāriputta swali —

158. ‘siyā panāvuso, aññopi pariyāyo yathā ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “Kweli ndugu, kuna njia nyingine pia ile inayofanana na ile ambayo Mlenga wa Haki (ariyāsāvaka) anapata Mtazamo Sahihi (sammādiṭṭhi),

159. ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• Mtazamo ulio safishwa (ujugatāssa diṭṭhi), aliyejazwa na heshima kwa Dhamma (dhamme aveccappasādena samannāgato), na amefika katika mafunzo haya ya Dhamma (āgato imaṃ saddhamma).”

160. ‘‘siyā, āvuso. Yato kho, āvuso, ariyasāvako jātiñca pajānāti,

• “Ndiyo ndugu. Kwa maana Mlenga wa Haki anajua kwa hakika kuzaliwa (jāti),

161. jātisamudayañca pajānāti, jātinirodhañca pajānāti,

• anajua asili ya kizazi hicho (jātisamudaya), anajua ukomo wake (jātinirodha),

162. jātinirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti –

• na anafahamu njia ya kusitisha kuzaliwa (jātinirodhagāminī paṭipadā).”

163. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “Na kwa kiwango hicho, ndugu, Mlenga wa Haki huwa na Mtazamo Sahihi (sammādiṭṭhi),

164. ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato,

• Mtazamo ulio safishwa, aliyejazwa na heshima kwa Dhamma,

165. āgato imaṃ saddhammaṃ.

• na amefika katika mafundisho haya ya Dhamma.”

166. Katamā panāvuso, jāti, katamo jātisamudayo,

• “Ni lipi basi ndugu, kuzaliwa (jāti), ni lipi asili yake (jātisamudaya),

167. katamo jātinirodho, katamā jātinirodhagāminī paṭipadā?

• ni lipi ukomo wake (jātinirodha), na njia gani inayopelekea kusitisha kuzaliwa (jātinirodhagāminī paṭipadā)?”

168. Yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye

• “Kwa kuwa katika makundi yote ya viumbe,

169. jāti sañjāti okkanti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo,

• kuzaliwa hujitokeza kama kuvuka hali ya concep¬tion,

170. āyatanānaṃ paṭilābho – ayaṃ vuccatāvuso, jāti.

• na kwa kupata vitu vinavyowaunganisha viumbe na hisia zao — hii huelezwa, ndugu, kama kuzaliwa (jāti).”

171. Bhavasamudayā jātisamudayo, bhavanirodhā jātinirodho,

• “Kwa kuwa asili ya kuzaliwa ni chanzo cha uzoefu wa kuwepo ulimwenguni (bhavasamudaya),

172. ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo jātinirodhagāminī paṭipadā,

• na hii ndiyo Njia Nne Mwongozo wa Mwokozi (ariya aṭṭhaṅgiko maggo) inayopelekea kusitisha kuzaliwa (jātinirodhagāminī paṭipadā),

173. seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

• ambayo ni, yaani — Mtazamo Sahihi (sammādiṭṭhi)… na Umakinifu Sahihi (sammāsamādhi).”

174. ‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ jātiṃ pajānāti,

• “Kwa maana Mlenga wa Haki anapofahamu mahaadhi hii ya kuzaliwa,

175. evaṃ jātisamudayaṃ pajānāti, evaṃ jātinirodhaṃ pajānāti,

• kaparti asili yake, anajua pia ukomo wake,

176. evaṃ jātinirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• na kaparti njia ya kusitisha kuzaliwa,

177. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya…pe… dukkhassantakaro hoti

• huyo alipotoka ndani ya michakato yote ya tamaa na uchochezi,

178. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• hivi basi, ndugu, Mlenga wa Haki huwa na Mtazamo Sahihi,

179. ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato,

• Mtazamo ulio safishwa, aliyejazwa na heshima kwa Dhamma,

180. āgato imaṃ saddhamma’’nti.**

• na amefika katika mafundisho haya ya Dhamma.”

181. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā…

• “Mpendwa Cunda,” wamonki wakasema huu, wakifurahia wakampongeza…

182. apucchuṃ – ‘siyā panāvuso, aññopi pariyāyo yathā ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• kisha wakauliza – “Kweli ndugu, kuna njia nyingine pia ile Mlenga wa Haki anapata Mtazamo Sahihi,”

183. ujugatāssa diṭṭhi,

• Mtazamo uliosafishwa,

184. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• aliyejazwa na heshima kwa Dhamma,

185. āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• na amefika katika mafundisho haya ya Dhamma.”

186. ‘‘siyā, āvuso.

• “Ndiyo ndugu.

187. Yato kho, āvuso, ariyasāvako upādānañca pajānāti,

• Kwa maana Mlenga wa Haki anajua utegemezi (upādāna),

188. upādānasamudayañca pajānāti,

• anajua asili yake (upādānasamudaya),

189. upādānanirodhañca pajānāti,

• anajua ukomo wake (upādānanirodha),

190. upādānanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti –

• na anafahamu njia ya kusitisha utegemezi (upādānanirodhagāminī paṭipadā).”

191. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “Na kwa kiwango hicho, ndugu, Mlenga wa Haki huwa na Mtazamo Sahihi,

192. ujugatāssa diṭṭhi,

• Mtazamo uliosafishwa,

193. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• aliyejazwa na heshima kwa Dhamma,

194. āgato imaṃ saddhammaṃ.

• na amefika katika mafundisho haya ya Dhamma.

195. Katamaṃ panāvuso, upādānaṃ,

• “Lakini ndugu, ni utegemezi gani (upādāna),

196. katamo upādānasamudayo,

• asili yake ni ipi (upādānasamudaya),

197. katamo upādānanirodho,

• ukomo wake ni upi (upādānanirodha),

198. katamā upādānanirodhagāminī paṭipadā?

• na njia gani inayopelekea kusitisha utegemezi (upādānanirodhagāminī paṭipadā)?”

199. Cattārimāni, āvuso, upādānāni –

• “Kuna utegemezi nne, ndugu –

200. kāmupādānaṃ,

• utegemezi wa tamaa,

201. diṭṭhupādānaṃ,

• utegemezi wa maoni,

202. sīlabbatupādānaṃ,

• utegemezi wa kanuni za maadili,

203. attavādupādānaṃ.

• utegemezi wa nafsi.

204. Taṇhāsamudayā upādānasamudayo,

• Kwa kuwa asili ya utegemezi ni hamu (taṇhāsamudaya),

205. taṇhānirodhā upādānanirodho,

• uyombo wa hamu ni kusitisha utegemezi (taṇhānirodha),

206. ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo upādānanirodhagāminī paṭipadā,

• hii ndiyo Njia Nne Mwongozo ya Mwokozi inayopelekea kusitisha utegemezi (upādānanirodhagāminī paṭipadā).

207. seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

• yaani – Mtazamo Sahihi (sammādiṭṭhi)… na Umakinifu Sahihi (sammāsamādhi).

208. ‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ upādānaṃ pajānāti,

• “Kwa sababu Mlenga wa Haki anapofahamu utegemezi huu,

209. evaṃ upādānasamudayaṃ pajānāti,

• anajua pia asili yake,

210. evaṃ upādānanirodhaṃ pajānāti,

• anajua ukomo wake,

211. evaṃ upādānanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• na anajua njia ya kusitisha utegemezi,

212. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya…pe… dukkhassantakaro hoti –

• huyo alipotoka ndani ya michakato yote ya tamaa, akimshinda huzuni, anapata amani,

213. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• ni hivyo basi, ndugu, Mlenga wa Haki huwa na Mtazamo Sahihi,

214. ujugatāssa diṭṭhi,

• Mtazamo uliosafishwa,

215. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• aliyejazwa na heshima kwa Dhamma,

216. āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• na amefika katika mafundisho haya ya Dhamma.”

217. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ uttari pañhaṃ apucchuṃ –

• “Mpendwa Cunda,” wakampongeza na kumpongeza Mwalimu Sāriputta, kisha wakauliza

218. ‘siyā panāvuso, aññopi pariyāyo yathā ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti?

• “Kweli ndugu, je kuna njia nyingine pia ile Mlenga wa Haki anapata Mtazamo Sahihi, Mtazamo uliosafishwa, aliyejazwa na heshima kwa Dhamma, na amefika katika mafundisho haya ya Dhamma?”

219. ‘‘siyā, āvuso.

• “Ndiyo ndugu.

220. Yato kho, āvuso, ariyasāvako taṇhañca pajānāti,

• Kwa maana Mlenga wa Haki anafahamu tamaa (taṇhā),

221. taṇhāsamudayañca pajānāti,

• anajua asili ya tamaa (taṇhāsamudaya),

222. taṇhānirodhañca pajānāti,

• anajua ukomo wa tamaa (taṇhānirodha),

223. taṇhānirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti –

• na anajua njia ya kusitisha tamaa (taṇhānirodhagāminī paṭipadā).”

224. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “Na kwa kiwango hicho, ndugu, Mlenga wa Haki huwa na Mtazamo Sahihi,

225. ujugatāssa diṭṭhi,

• Mtazamo uliosafishwa,

226. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• aliyejazwa na heshima kwa Dhamma,

227. āgato imaṃ saddhammaṃ.

• na amefika katika mafundisho haya ya Dhamma.

228. Katamā panāvuso, taṇhā,

• “Lakini ndugu, tamaa ni ipi (taṇhā),

229. katamo taṇhāsamudayo,

• asili yake ni ipi (taṇhāsamudaya),

230. katamo taṇhānirodho,

• ukomo wake ni upi (taṇhānirodha),

231. katamā taṇhānirodhagāminī paṭipadā?

• na njia gani inayopelekea kusitisha tamaa (taṇhānirodhagāminī paṭipadā)?”

232. Chayime, āvuso, taṇhākāyā – rūpataṇhā, saddataṇhā, gandhataṇhā, rasataṇhā, phoṭṭhabbataṇhā, dhammataṇhā.

• Hizi ni aina sita za tamaa: tamaa ya maumbo (rūpataṇhā), tamaa ya sauti (saddataṇhā), tamaa ya harufu (gandhataṇhā), tamaa ya ladha (rasataṇhā), tamaa ya kugusa (phoṭṭhabbataṇhā), na tamaa ya dharma (dhammataṇhā).

233. Vedanāsamudayā taṇhāsamudayo,

• Kupatikana kwa hisia ndio asili ya tamaa,

234. vedanānirodhā taṇhānirodho,

• kusimamishwa kwa hisia ndio ukomo wa tamaa,

235. ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo taṇhānirodhagāminī paṭipadā,

• hii ndiyo Njia Nne Mwongozo ya Mwokozi inayopelekea kusitisha tamaa,

236. seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

• yaani – Mtazamo Sahihi …pe… na Umakinifu Sahihi.

237. ‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ taṇhaṃ pajānāti,

• “Kwa maana Mlenga wa Haki anapofahamu tamaa hivi,

238. evaṃ taṇhāsamudayaṃ pajānāti,

• anajua pia asili yake,

239. evaṃ taṇhānirodhaṃ pajānāti,

• anajua ukomo wake,

240. evaṃ taṇhānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• na anajua njia ya kusitisha tamaa,

241. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya…pe… dukkhassantakaro hoti –

• huyu, akikomesha vumbi la tamaa, anashinda maumivu, anapata amani,

242. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “Hivi basi, ndugu, Mlenga wa Haki huwa na Mtazamo Sahihi,

243. ujugatāssa diṭṭhi,

• Mtazamo uliosafishwa,

244. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• aliyejazwa na heshima kwa Dhamma,

245. āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• na amefika katika mafundisho haya ya Dhamma.”

246. “Sādhāvuso”ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ uttari pañhaṃ apucchuṃ –

• “Waliposikia maneno hayo, ndugu wapandwa, wahitimu wa maneno ya Mheshimiwa Sāriputta walimpongeza, kumpa pongezi, kisha wakamuuliza swali –”

247. “siyā, āvuso.”

• “Ndiyo, ndugu.”

248. Yato kho, āvuso, ariyasāvako vedanañca pajānāti,

• “Kwamba, ndugu, mfuasi mtakatifu hunielewa hisia (vedanā),”

249. vedanāsamudayañca pajānāti,

• “na hunielewa chanzo cha hisia (vedanāsamudaya),”

250. vedanānirodhañca pajānāti,

• “na hunielewa kuondoka kwa hisia (vedanānirodha),”

251. vedanānirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti –

• “na hunielewa njia inayofikisha kuondoka kwa hisia (vedanānirodhagāminī paṭipadā) –”

252. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “djielewa pia, ndugu, kwamba mfuasi mtakatifu huwa na imani sahihi (sammādiṭṭhi),”

253. ujugatāssa diṭṭhi,

• “mtazamo usioelea, wa utulivu (ujugatāssa diṭṭhi),”

254. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• “akiwa na ujasiri na uthabiti kwa Dhamma (dhamme aveccappasādena samannāgato),”

255. āgato imaṃ saddhammaṃ.

• “ametimiza Dhamma hii ya kweli (āgato imaṃ saddhammaṃ).”

256. Katamā panāvuso, vedanā,

• “Nini, ndugu, hisia (vedanā)?”

257. katamo vedanāsamudayo,

• “Na nini ni chanzo cha hisia (vedanāsamudaya)?”

258. katamo vedanānirodho,

• “Na nini ni kuondoka kwa hisia (vedanānirodha)?”

259. katamā vedanānirodhagāminī paṭipadā?

• “Na nini ni njia inayofikisha ukomeshaji wa hisia (vedanānirodhagāminī paṭipadā)?”

260. Chayime, āvuso, vedanākāyā –

• “Hizi, ndugu, ni aina za hisia –”

261. cakkhusamphassajā vedanā,

• “hisi zinazoibuka kutokana na kuguswa na macho (cakkhusamphassajā vedanā),”

262. sotasamphassajā vedanā,

• “hisi zinazoibuka kutokana na kuguswa na masikio (sotasamphassajā vedanā),”

263. ghānasamphassajā vedanā,

• “hisi zinazoibuka kutokana na kuguswa na pua (ghānasamphassajā vedanā),”

264. jivhāsamphassajā vedanā,

• “hisi zinazoibuka kutokana na kuguswa na ulimi (jivhāsamphassajā vedanā),”

265. kāyasamphassajā vedanā,

• “hisi zinazoibuka kutokana na kuguswa na mwili (kāyasamphassajā vedanā),”

266. manosamphassajā vedanā.

• “hisi zinazoibuka kutokana na kuguswa na akili (manosamphassajā vedanā).”

267. Phassasamudayā vedanāsamudayo,

• “Chanzo cha hisia ni kuguswa (phassasamudayā vedanāsamudayo),”

268. phassanirodhā vedanānirodho,

• “na ukomeshaji wa hisia hutokana na kukoma kuguswa (phassanirodhā vedanānirodho),”

269. ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā,

• “na hii ndiyo Njia Tukufu ya Mwendo wa Msingi ya Kuleta Ukomo kwa Hisia (ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā),”

270. seyyathidaṃ –

• “mantiki hii: –”

271. sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

• “imani sahihi, … hadi, umakini sahihi.”

272. Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ vedanaṃ pajānāti,

• “Kwamba, ndugu, mfuasi mtakatifu anajua hisia hivi, (evaṃ vedanaṃ pajānāti),”

273. evaṃ vedanāsamudayaṃ pajānāti,

• “anafahamu pia chanzo cha hisia (evaṃ vedanāsamudayaṃ pajānāti),”

274. evaṃ vedanānirodhaṃ pajānāti,

• “anafahamu pia ukomeshaji wa hisia (evaṃ vedanānirodhaṃ pajānāti),”

275. evaṃ vedanānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• “na anaelewa njia inayofikisha ukomeshaji wa hisia (evaṃ vedanānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti),”

276. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya…pe… dukkhassantakaro hoti –

• “basi, baada ya kuacha kabisa kumbukumbu za tamaa (sabbaso rāgānusayaṃ pahāya), na kupunguza kabisa makali ya hasira (paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā), … ndiye huleta utulivu wa maumivu (dukkha santakaro),”

277. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti,

• “hivyo basi, ndugu, mfuasi mtakatifu hupata imani sahihi (sammādiṭṭhi),”

278. ujugatāssa diṭṭhi,

• “mtazamo uliotulia na usioelea (ujugatāssa diṭṭhi),”

279. dhamme aveccappasādena samannāgato,

• “na anakusanywa na ujasiri na uhakika ndani ya Dhamma (dhamme aveccappasādena samannāgato),”

280. āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• “na ametimiza Dhamma hii ya kweli (āgato imaṃ saddhamma).”

281. Sādhāvusoti kho...pe... apucchuṃ – siyā panāvuso...pe...

• "Naam, rafiki,"

282. Siyā, āvuso. Yato kho, āvuso, ariyasāvako phassañca pajānāti, phassasamudayañca pajānāti, phassanirodhañca pajānāti, phassanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti –

• Ndiyo, rafiki. Mwanafunzi wa heshima anapojua mguso, chanzo cha mguso, kukoma kwa mguso, na njia inayopelekea kukoma kwa mguso

283. Ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.

• Hapo mwanafunzi wa heshima ana mtazamo sahihi, wa moja kwa moja, amejaa imani thabiti katika Dhamma, na amefikia Dhamma hii sahihi.

284. Katamo panāvuso, phasso, katamo phassasamudayo, katamo phassanirodho, katamā phassanirodhagāminī paṭipadā?

• Rafiki, ni upi mguso, ni nini chanzo cha mguso, ni nini kukoma kwa mguso, na ipi ni njia inayopelekea kukoma kwa mguso?

285. Chayime, āvuso, phassakāyā – cakkhusamphasso, sotasamphasso, ghānasamphasso, jivhāsamphasso, kāyasamphasso, manosamphasso.

• Aina hizi sita za mguso ni: mguso wa jicho, sikio, pua, ulimi, mwili, na akili.

286. Saḷāyatanasamudayā phassasamudayo, saḷāyatananirodhā phassanirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṃgiko maggo phassanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ –

• Kutokana na milango sita ya hisia hutokea mguso; kwa kukoma kwa milango hiyo mguso hukoma; njia ya kupelekea kukoma ni Njia ya Heshima ya Ngazi Nane, ambayo ni:

287. sammādiṭṭhi... sammāsamādhi.

• Mtazamo sahihi... Umakini sahihi.

288. Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ phassaṃ pajānāti, evaṃ phassasamudayaṃ pajānāti, evaṃ phassanirodhaṃ pajānāti, evaṃ phassanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• Mwanafunzi wa heshima anapojua mguso kwa njia hii, chanzo chake, kukoma kwake, na njia ya kukomesha,

289. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya...pe... dukkhassantakaro hoti –

• huondoa kabisa tamaa... na hivyo kuwa mwisho wa mateso.

290. Ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• Hapo mwanafunzi wa heshima anakuwa na mtazamo sahihi, wa moja kwa moja, akiwa na imani thabiti katika Dhamma, amefikia Dhamma hii sahihi.

291. Sādhāvusoti kho...pe... apucchuṃ – siyā panāvuso...pe...

• "Naam, rafiki,"... wakauliza: "Je, kuna njia nyingine tena..."

292. Siyā, āvuso. Yato kho, āvuso, ariyasāvako saḷāyatanañca pajānāti, saḷāyatanasamudayañca pajānāti, saḷāyatananirodhañca pajānāti, saḷāyatananirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti –

• Ndiyo, rafiki. Mwanafunzi wa heshima anapojua milango sita ya hisia, chanzo chake, kukoma kwake, na njia ya kukomesha –

293. Ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.

• Hapo mwanafunzi wa heshima anakuwa na mtazamo sahihi... na amefikia Dhamma hii sahihi.

294. Katamaṃ panāvuso, saḷāyatanaṃ, katamo saḷāyatanasamudayo, katamo saḷāyatananirodho, katamā saḷāyatananirodhagāminī paṭipadā?

• Rafiki, ni lipi lango la hisia, chanzo chake, kukoma kwake, na njia ya kukomesha?

295. Chayimāni, āvuso, āyatanāni – cakkhāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, manāyatanaṃ.

• Hizi ni milango sita ya hisia: jicho, sikio, pua, ulimi, mwili, na akili.

296. Nāmarūpasamudayā saḷāyatanasamudayo, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṃgiko maggo saḷāyatananirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ –

• Kutokana na jina-na-umbo hutokea milango ya hisia; kukoma kwa jina-na-umbo huleta mwisho wa hiyo milango; njia ni Njia ya Heshima ya Ngazi Nane, yaani –

297. sammādiṭṭhi... sammāsamādhi.

• Mtazamo sahihi... Umakini sahihi.

298. Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ saḷāyatanaṃ pajānāti, evaṃ saḷāyatanasamudayaṃ pajānāti, evaṃ saḷāyatananirodhaṃ pajānāti , evaṃ saḷāyatananirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• Mwanafunzi wa heshima anapojua milango ya hisia, chanzo chake, kukoma kwake, na njia ya kukomesha kwa njia hii,

299. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya...pe... dukkhassantakaro hoti –

• huondoa kabisa tamaa... na kuwa mwisho wa mateso –

300. Ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• Hapo mwanafunzi wa heshima anakuwa na mtazamo sahihi... na amefikia Dhamma hii sahihi.

301. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.

• “Naam, ndugu,” wakajibu… na wakauliza: “Je, kuna njia nyingine, ndugu?”

302. Yato kho, āvuso, ariyasāvako nāmarūpañca pajānāti, nāmarūpasamudayañca pajānāti, nāmarūpanirodhañca pajānāti, nāmarūpanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti –

• Kwamba, ndugu, mwanafunzi mtakatifu anafahamu jina-na-umbo (nāmarūpa), anafahamu chanzo cha jina-na-umbo, anafahamu kuondolewa kwa jina-na-umbo, na anafahamu njia inayopelekea kuondolewa kwa jina-na-umbo.

303. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.

• Hivyo basi, ndugu, mwanafunzi mtakatifu anakuwa na mtazamo sahihi, mtazamo wake ni ulionyooka, amejaa imani thabiti katika Dhamma, na ameingia katika Dhamma hii ya kweli.

304. Katamaṃ panāvuso, nāmarūpaṃ, katamo nāmarūpasamudayo, katamo nāmarūpanirodho, katamā nāmarūpanirodhagāminī paṭipadā?

• Nini, ndugu, ni jina-na-umbo? Nini chanzo cha jina-na-umbo? Nini kuondolewa kwa jina-na-umbo? Nini njia inayopelekea kuondolewa kwa jina-na-umbo?

305. Vedanā, saññā, cetanā, phasso, manasikāro – idaṃ vuccatāvuso, nāmaṃ;

• Hisia (vedanā), utambuzi (saññā), dhamira (cetanā), mguso (phasso), na umakini (manasikāro) – hivi, ndugu, vinaitwa jina (nāma).

306. cattāri ca mahābhūtāni, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpaṃ – idaṃ vuccatāvuso, rūpaṃ.

• Na vipengele vinne vikuu vya asili (mahābhūtāni), pamoja na umbo linalotokana na vipengele hivyo – hivi, ndugu, vinaitwa umbo (rūpa).

307. Iti idañca nāmaṃ idañca rūpaṃ – idaṃ vuccatāvuso, nāmarūpaṃ.

• Hivyo basi, hiki ni jina na hiki ni umbo – hiki, ndugu, kinaitwa jina-na-umbo (nāmarūpa).

308. Viññāṇasamudayā nāmarūpasamudayo, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho,

• Kwa sababu ya kuibuka kwa fahamu (viññāṇa), jina-na-umbo huibuka; kwa kukoma kwa fahamu, jina-na-umbo hukoma.

309. ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo nāmarūpanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

• Na hii ndiyo Njia ya Uungwana ya Vipengele Vinane (Ariyo Aṭṭhaṅgiko Maggo) inayopelekea kuondolewa kwa jina-na-umbo, yaani: mtazamo

310.sahihi (sammādiṭṭhi)… hadi umakinifu sahihi (sammāsamādhi). Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ nāmarūpaṃ pajānāti, evaṃ nāmarūpasamudayaṃ pajānāti, evaṃ nāmarūpanirodhaṃ pajānāti, evaṃ nāmarūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• Kwamba, ndugu, mwanafunzi mtakatifu anafahamu jina-na-umbo kwa njia hii, anafahamu chanzo cha jina-na-umbo kwa njia hii, anafahamu kuondolewa kwa jina-na-umbo kwa njia hii, na anafahamu njia inayopelekea kuondolewa kwa jina-na-umbo kwa njia hii,

311. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya…pe… dukkhassantakaro hoti –

• huyo, kwa kuacha kabisa mwelekeo wa tamaa (rāgānusaya)… na kadhalika… anakuwa mkomeshaji wa mateso (dukkha).

312. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• Hivyo basi, ndugu, mwanafunzi mtakatifu anakuwa na mtazamo sahihi, mtazamo wake ni ulionyooka, amejaa imani thabiti katika Dhamma, na ameingia katika Dhamma hii ya kweli.

313. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.

• "Naam, ndugu," walijibu... kisha wakauliza: "Je, ndugu..."

314. Yato kho, āvuso, ariyasāvako viññāṇañca pajānāti, viññāṇasamudayañca pajānāti, viññāṇanirodhañca pajānāti, viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti –

• Kwamba, ndugu, mwanafunzi mtakatifu huelewa fahamu (viññāṇa), chanzo chake, kukoma kwake, na njia inayopelekea kukoma kwake –

315. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.

• Hivyo, ndugu, mwanafunzi mtakatifu anakuwa na mtazamo sahihi, mtazamo wake ni wa moja kwa moja, amejaa imani thabiti katika Dhamma, na ameingia katika Dhamma hii ya kweli.

316. Katamaṃ panāvuso, viññāṇaṃ, katamo viññāṇasamudayo, katamo viññāṇanirodho, katamā viññāṇanirodhagāminī paṭipadā?

• Je, ndugu, ni nini fahamu (viññāṇa)? Ni nini chanzo cha fahamu? Ni nini kukoma kwa fahamu? Na ni ipi njia inayopelekea kukoma kwa fahamu?

317. Chayime, āvuso, viññāṇakāyā – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manoviññāṇaṃ.

• Hizi, ndugu, ni aina sita za fahamu – fahamu ya macho, fahamu ya masikio, fahamu ya pua, fahamu ya ulimi, fahamu ya mwili, na fahamu ya akili.

318. Saṅkhārasamudayā viññāṇasamudayo, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo viññāṇanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

• Kwa kuibuka kwa hali za kiakili (saṅkhāra) kunaibuka fahamu; kwa kukoma kwa hali za kiakili, fahamu hukoma; na njia hii ya heshima ya hatua nane ndiyo njia inayopelekea kukoma kwa fahamu, yaani – mtazamo sahihi... hadi mkusanyiko sahihi.

319. ‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ viññāṇaṃ pajānāti, evaṃ viññāṇasamudayaṃ pajānāti, evaṃ viññāṇanirodhaṃ pajānāti, evaṃ viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti , so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya…pe… dukkhassantakaro hoti –

• Kwamba, ndugu, mwanafunzi mtakatifu huelewa fahamu kwa njia hii, huelewa chanzo cha fahamu kwa njia hii, huelewa kukoma kwa fahamu kwa njia hii, na huelewa njia inayopelekea kukoma kwa fahamu kwa njia hii, basi yeye huacha kabisa mwelekeo wa tamaa... na huleta mwisho wa mateso –

320. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• Hivyo, ndugu, mwanafunzi mtakatifu anakuwa na mtazamo sahihi, mtazamo wake ni wa moja kwa moja, amejaa imani thabiti katika Dhamma, na ameingia katika Dhamma hii ya kweli.

321. Sādhāvuso’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe…

• "Naam, ndugu," walijibu, kisha wakamuuliza tena:

322. Siyā, āvuso. Yato kho, āvuso, ariyasāvako saṅkhāre ca pajānāti, saṅkhārasamudayañca pajānāti, saṅkhāranirodhañca pajānāti, saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti

• Naam, ndugu. Mfuasi wa kweli wa hali ya juu (ariyasāvako) anatambua dhamira (saṅkhāra), anatambua chanzo cha dhamira, anatambua kukoma kwa dhamira, na anatambua njia inayopelekea kwenye kukoma kwa dhamira.

323. Ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.

• Hivyo, ndugu, mfuasi wa hali ya juu huwa na mtazamo sahihi (sammādiṭṭhi), mtazamo ulionyooka, akiwa amejaa imani ya kweli katika Dhamma, na ameingia katika Dhamma hii njema.

324. Katame panāvuso, saṅkhārā, katamo saṅkhārasamudayo, katamo saṅkhāranirodho, katamā saṅkhāranirodhagāminī paṭipadā?

• Ndugu, dhamira ni nini? Chanzo cha dhamira ni nini? Kukoma kwa dhamira ni nini? Na njia inayopelekea kukoma kwa dhamira ni ipi?

325. Tayome, āvuso, saṅkhārā – kāyasaṅkhāro, vacīsaṅkhāro, cittasaṅkhāro.

• Kuna aina hizi tatu za dhamira: dhamira ya mwili (kāyasaṅkhāra), dhamira ya usemi (vacīsaṅkhāra), dhamira ya akili (cittasaṅkhāra).

326. Avijjāsamudayā saṅkhārasamudayo, avijjānirodhā saṅkhāranirodho

• Chanzo cha dhamira ni ujinga (avijjā), na kukoma kwa dhamira huja kwa kukoma kwa ujinga.

327. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅkhāranirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

• Na njia inayopelekea kukoma kwa dhamira ni Njia ya Hali ya Juu ya Ngazi Nane (Ariyo Aṭṭhaṅgiko Maggo): mtazamo sahihi, dhamira sahihi,

usemi sahihi, matendo sahihi, maisha sahihi, jitihada sahihi, utambuzi sahihi, na mtulivu sahihi.

328. Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ saṅkhāre pajānāti, evaṃ saṅkhārasamudayaṃ pajānāti, evaṃ saṅkhāranirodhaṃ pajānāti, evaṃ saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• Ndugu, mfuasi mtakatifu anapotambua dhamira, anapotambua chanzo cha dhamira, anapotambua kukoma kwa dhamira, na anapotambua njia ya kukoma kwa dhamira,

329. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya, paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā, ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā, avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā, diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti

• huacha kabisa msukumo wa tamaa, huondoa hasira, huondoa dhana ya 'mimi', huacha ujinga na kuendeleza maarifa, na ndani ya maisha haya ya sasa huleta mwisho wa mateso.

330. Ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.

• Hivyo, ndugu, mfuasi wa hali ya juu huwa na mtazamo sahihi, akiwa na imani thabiti katika Dhamma, na ameingia kikamilifu katika mafundisho haya halisi.

331. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe…

• "Naam, ndugu," walijibu... kisha wakauliza: "Je, ndugu..."

332. ‘‘siyā, āvuso. Yato kho, āvuso, ariyasāvako avijjañca pajānāti, avijjāsamudayañca pajānāti, avijjānirodhañca pajānāti, avijjānirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti –

• Kwamba, ndugu, mwanafunzi mtakatifu huelewa ujinga (avijjā), chanzo chake, kukoma kwake, na njia inayopelekea kukoma kwake –

333. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ. * Hivyo, ndugu, mwanafunzi mtakatifu anakuwa na mtazamo sahihi, mtazamo wake ni wa moja kwa moja, amejaa imani thabiti katika Dhamma, na ameingia katika Dhamma hii ya kweli.

334. Katamā panāvuso, avijjā, katamo avijjāsamudayo, katamo avijjānirodho, katamā avijjānirodhagāminī paṭipadā?

• Je, ndugu, ni nini ujinga (avijjā)? Ni nini chanzo cha ujinga? Ni nini kukoma kwa ujinga? Na ni ipi njia inayopelekea kukoma kwa ujinga?

335. Yaṃ kho, āvuso, dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ – ayaṃ vuccatāvuso, avijjā.

• Kwamba, ndugu, kutojua kuhusu mateso, kutojua kuhusu chanzo cha mateso, kutojua kuhusu kukoma kwa mateso, na kutojua kuhusu njia inayopelekea kukoma kwa mateso – hii inaitwa, ndugu, ujinga.

336. Āsavasamudayā avijjāsamudayo, āsavanirodhā avijjānirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo avijjānirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

• Kwa kuibuka kwa uchafuzi wa akili (āsava) kunaibuka ujinga; kwa kukoma kwa uchafuzi wa akili, ujinga hukoma; na njia hii ya heshima ya hatua nane ndiyo njia inayopelekea kukoma kwa ujinga, yaani – mtazamo sahihi... hadi mkusanyiko sahihi.

337. ‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ avijjaṃ pajānāti, evaṃ avijjāsamudayaṃ pajānāti, evaṃ avijjānirodhaṃ pajānāti, evaṃ avijjānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti, so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya, paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā, ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā, avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā, diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti –

• Kwamba, ndugu, mwanafunzi mtakatifu huelewa ujinga kwa njia hii, huelewa chanzo cha ujinga kwa njia hii, huelewa kukoma kwa ujinga kwa njia hii, na huelewa njia inayopelekea kukoma kwa ujinga kwa njia hii, basi yeye huacha kabisa mwelekeo wa tamaa, huondoa mwelekeo wa chuki, huondoa kabisa mwelekeo wa kujiona, huacha ujinga na kuibua hekima, na huleta mwisho wa mateso katika maisha haya –

338. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti. * Hivyo, ndugu, mwanafunzi mtakatifu anakuwa na mtazamo sahihi, mtazamo wake ni wa moja kwa moja, amejaa imani thabiti katika Dhamma, na ameingia katika Dhamma hii ya kweli.

339. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ uttari pañhaṃ apucchuṃ – * "Naam, ndugu," walijibu wale watawa baada ya kuyasikia maneno ya Mheshimiwa Sāriputta, wakampongeza na kumuuliza swali zaidi –

340. ‘‘siyā panāvuso, aññopi pariyāyo yathā ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti?

• "Je, ndugu, je kuna njia nyingine pia ambayo mwanafunzi mtakatifu anaweza kuwa na mtazamo sahihi, akiwa na maoni ya moja kwa moja, amejawa na imani thabiti katika Dhamma, na ameingia katika Dhamma hii ya kweli?"

341. ‘‘Siyā, āvuso. Yato kho, āvuso, ariyasāvako āsavañca pajānāti, āsavasamudayañca pajānāti, āsavanirodhañca pajānāti, āsavanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti –

• "Naam, ndugu. Kwamba mwanafunzi mtakatifu huelewa uchafuzi wa akili (āsava), huelewa chanzo chake, huelewa kukoma kwake, na njia inayopelekea kukoma kwake –"

342. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ. * "Hapo tayari, ndugu, mwanafunzi mtakatifu huwa na mtazamo sahihi, ana maoni ya moja kwa moja, amejawa na imani thabiti katika Dhamma, na ameingia katika Dhamma hii ya kweli."

343. Katamo panāvuso, āsavo, katamo āsavasamudayo, katamo āsavanirodho, katamā āsavanirodhagāminī paṭipadāti? * "Je, ndugu, ni nini uchafuzi wa akili (āsava)? Ni nini chanzo chake? Ni nini kukoma kwake? Na ipi njia inayopelekea kukoma kwake?"

344. Tayome, āvuso, āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, avijjāsavo.

• "Hizi, ndugu, ni aina tatu za uchafuzi wa akili – tamaa ya hisia (kāmāsava), tamaa ya kuwa (bhavāsava), na ujinga (avijjāsava)."

345. Avijjāsamudayā āsavasamudayo, avijjānirodhā āsavanirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo āsavanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

• "Kwa kuibuka kwa ujinga, uchafuzi wa akili hutokea; kwa kukoma kwa ujinga, uchafuzi wa akili hukoma; na njia hii yenye heshima ya hatua nane ndiyo njia inayopelekea kukoma kwa uchafuzi wa akili, yaani – mtazamo sahihi... hadi mkusanyiko sahihi."

346. ‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ āsavaṃ pajānāti, evaṃ āsavasamudayaṃ pajānāti, evaṃ āsavanirodhaṃ pajānāti, evaṃ āsavanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti,

• "Kwamba, ndugu, mwanafunzi mtakatifu huelewa uchafuzi wa akili kwa njia hii, huelewa chanzo chake kwa njia hii, huelewa kukoma kwake kwa njia hii, na huelewa njia ya kuelekea kukoma kwake kwa njia hii,"

347. so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya, paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā, ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā, avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā, * "huacha kabisa mwelekeo wa tamaa, huondoa mwelekeo wa chuki, huondoa dhana ya ‘mimi’ katika maoni, huacha ujinga na huibua hekima,"

348. diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti –

• "na katika maisha haya, huleta mwisho wa mateso –"

349. ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti , ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.

• "hapo, ndugu, mwanafunzi mtakatifu huwa na mtazamo sahihi, mtazamo wa moja kwa moja, amejawa na imani thabiti katika Dhamma, na ameingia katika Dhamma hii ya kweli."

350. Idamavocāyasmā sāriputto. Attamanā te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinandunti.

• Hivi ndivyo alivyonena Mheshimiwa Sāriputta. Wale watawa walifurahi na kupongeza mafundisho yake kwa moyo wa shukrani.

Sammādiṭṭhisuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.

• Sutta ya Mtazamo Sahihi (Sammādiṭṭhisutta) imekamilika, hii ni ya tisa.